Month: March 2021

Նա հոսում է, ալիք առ ալիք,
Եվ ամեն վայրկյան— այն չէ՛,
Եվ ամեն մի վայրկյանը— հնչեղ
Ներկա է, անցյալ— ու գալիք։

Եղանակ, դրա տիպերը: Հաճախ օրվա րնթացքում դուք կարող եք ա­կանատես լինել մթնոլորտի վիճակի փոփոխություններին. երկինքն ամ­պում է, անձրև է թափվում, օրր ցրտում է, կամ էլ հակառակր՝ ամպերր ցրվում են, անձրևր դադարում է, երևում է արևը, օրր տաքանում է: Մթնոլորտում դիտված այդ վիճակն անվանում են եղանակ:

Եղանակր կախված է օդի ջերմաստիճանից, ճնշումից և խոնավությու­նից: Դրանք իրար հետ սերտ կապված են, և որեէ մեկի փոփոխությունից փոխվում են մյուսներր ե ամբողջ եղանակր:

Քանի որ երկրագնդի տարբեր մասերում ջերմաստիճանր, ճնշումր և խոնավությունր միշտ տարբեր են, հետեաբար՝ եղանակր նույնպես տար­բեր տեղերում տարբեր է: Ամեն օր հեռուստատեսային, ինչպես նաև՝ համացանցային կայքերի տեղեկատվությունր եղանակի մասին նույնպես վկայում են, որ, իրոք, Երկրի տարբեր վայրերում նույն պահին եղանակները տարբեր են և հաճախ են ենթարկվում փոփոխության:

Սակայն այդ փոփոխություններն ամենուրեք նույն հաճախությամբ չեն դիտվում: Օրինակ՝ հասարակածում մշտապես տաք է ու խոնավ, իսկ բևեռային շրջաններում ցուրտ է ու չոր:

Երկրագնդի միջին լայնություններում, որտեղ գտնվում է նաև մեր հանրապետությունր, եղանակների փոփոխությունր տեղի է ունենում րստ տարվա սեզոնների: Գարունն անձրևային է ու մեղմ, ամառր չոր է ու շոգ, աշունն արևոտ է, չափավոր տաք ու քիչ տեղումներով, իսկ ձմեռր՝ ցուրտ:

Եղանակի կանխատեսում: Եղանակի հնարավոր փոփոխություններր մեծ ազդեցություն ունեն մարդու գործունեության տարբեր ոլորտների վրա: Դրանով է պայմանավորված գյուղատնտեսական և այլ աշխատանքների, ճանապահորդությունների անվտանգությունը:

Այդ նպատակով անհրաժեշտ է նախօրոք իմանալ եղանակի սպասվող փոփոխությունները, այսինքն՝ կատարել եղանակի կանխատեսում: Եղանակր կանխատեսել՝ նշանակում է վաղօրոք իմանալ տվյալ վայ­րում սպասվող եղանակային փոփոխությունները։ Որպեսզի մարդիկ իմանան, թե ինչպիսի  եղանակներ են բնորոշ իրենց տարածաշրջանին, օդերևութաբանական կայաններում կատարում են ե­ղանակի դիտումներ: Եղանակի դիտումներ կատարել՝ նշանա­կում է ամեն օր մի քանի անգամ չափել օդի ջերմաստիճանր, ճնշումր, խո֊նավությունր, որոշել քամու շարժման ուղղությունը, արագությունը և այլն:

Եղանակի կանխատեսումներր չափազանց կարեոր են օդագնացու­թյան, ծովագնացության, ցամաքային տրանսպորտի, գյուղատնտեսու­թյան, զբոսաշրջության և այլ ոլորտների համար:

Ես իմ անուշ Հայաստանի արևահամ բարն եմ սիրում,
Մեր հին սազի ողբանվագ, լացակումած լարն եմ սիրում,
Արնանման ծաղիկների ու վարդերի բույրը վառման,
Ու նաիրյան աղջիկների հեզաճկուն պա՛րն եմ սիրում։

Սիրում եմ մեր երկինքը մուգ, ջրերը ջինջ, լիճը լուսե,
Արևն ամռան ու ձմեռվա վիշապաձայն բուքը վսեմ,
Մթում կորած խրճիթների անհյուրընկալ պատերը սև,
Ու հնամյա քաղաքների հազարամյա քա՛րն եմ սիրում։

Ո՛ւր էլ լինեմ – չե՛մ մոռանա ես ողբաձայն երգերը մեր,
Չե՜մ մոռանա աղոթք դարձած երկաթագիր գրքերը մեր,
Ինչքան էլ սո՜ւր սիրտս խոցեն արյունաքամ վերքերը մեր –
Էլի՛ ես որբ ու արնավառ իմ Հայաստան – յա՛րն եմ սիրում։

Իմ կարոտած սրտի համար ո՛չ մի ուրիշ հեքիաթ չկա․
Նարեկացու, Քուչակի պես լուսապսակ ճակատ չկա․
Աշխա՛րհ անցի՛ր, Արարատի նման ճերմակ գագաթ չկա․
Ինչպես անհաս փառքի ճամփա՝ ես իմ Մասիս սա՛րն եմ սիրում։

---

Առաջադրանքներ

• Դուրս գրիր անծանոթ բառերը և բառարանի օգնությամբ բացատրի’ր:
• Կարդա’ բանաստեղծությունը` դուրս գրելով մակդիրները և բացատրելով դրանք:
• Անուշ,

արևահամ բար

լացակումած լար

Արնանման ծաղիկներ

լիճը լուսե

վիշապաձայն բուքը

անհյուրընկալ պատերը

հազարամյա քա՛րն

ողբաձայն երգեր

լուսապսակ ճակատ

• Դուրս գրիր այն բառերը, որոնք միայն այս բանաստեղծության մեջ հանդիպեցիր: Փորձիր բացատրել: արևահամ, հեզաճկուն, ողբանվագ, լացակումած, հին սազի , վառման։ Առանձնացրու քեզ առավել դուր եկած քառատողը և մեկնաբանիր ընտրությունդ: Ինչքան էլ սո՜ւր սիրտս խոցեն արյունաքամ վերքերը մեր – Էլի՛ ես որբ ու արնավառ իմ Հայաստան – յա՛րն եմ սիրում։ Իմ կարծիքով Չարենցը ուզում է ասել որ նա որտեղ էլ լինի նա կհիշի իր հայրենի երկիրը։ Դուրս գրիր մի քանի բառակապակցություն և դրանցով նախադասություններ կազմիր: Ընդգծված բառերը փոխարինիր հոմանիշ բառերով: Ի՞նչ փոխվեց. դիտարկիր:

Բույրը – հոտ , բուրմունք

Ջինջ – մաքուր

Ողբաձայն – լացակումած

Ճերմակ -սպիտակ

• Համացանցում փնտրիր և առանձնացրու Մարտիրոս Սարյանի նկարներից մեկը, որն առավել համապատասխանում է բանաստեղծության նկարագրությանը: Հիմնավորի’ր ընտրությունդ:

Շաբաթ օրը մեք դասարանով և ընկեր Սոնայի, ընկեր Սեդայի, և պարոն Տիգրանյանի հետ գանցինք Աշնակ, Թալին ևԴաշտադեմ։ Աշնակում կային շատ սասունցիներ։Երբ մտանք գյուղ այնտեղ մեզ դիմավորեցին դպրոցի 6-րդ դասարանի խմբերից մեկը։ Մեզ շատ սրտաբաց ձևով դիմավորեց այդ դպրոցի տնօրենը։ Մտանք դպրոց և մեզ ասացին, որ դպրոցը անվանակոչվել էԳևորք Չաուշի պատվին։ Այստեղ, սովորության համաձայն,երգեցինք և պարեցինք, միմյանց սովորեցրինք մեր իմացած պարերը։ Ժամանակ անցկացրինք նաև հրաձգությամբ զբաղվելով՝ թղթեր վերցրինք, ամեն մեկս գրեցինք մեր անունները, ամրացրեցինք հատուկ նախատեսված տեղում և սկսեցինք կրակել։ Այնուհետև գնացինք Գևորգ Չաուշի տուն տուն-թանգարան, որտեղ տեսանք շատ հետաքրքիր և հին նակրներ, արձանիկներ, քաջ ֆիդայիների նկարներ։ Տեսանք, թե որտեղ էր թաղված թանգարանի ստեղծողը։ Մենք գանցինք մի տատիկի տուն, որտեղ մենք ավելի ու ավելի զարմացանք՝ տեսնելով փայտե մանրակրկիտ աշխատանքներ։ Մեզ այնտեղ հյուրասիրեցին խնձոր, չիր ու կոնֆետ։ Ուսուցիչներին հյուրասիրեցին սուրճ, և տնական քաշած օղի։ Տատիկին տվեցի մի քանի հարցեր, որի ընթացքում ես նայև տեսագրում էի քանի որ շատ ապշեցի այդ ասխատանքները տեսնելուց։ Ինձ տատիկը ասաց, որ փայտյա աշխատանքները կատարում է իր ամուսինը, իսկ ինքը զբաղվում է դիզայնով, և քարերով դեկորացիաներ է պատրաստում ։ (Ստորև ներկայացված են այդ աշխատանքներից մի քանիսը)։ Հետո մենք գնացինք մի ուրիշ տատիկի և պապիկի տուն։ Մտանք մի սենյակ, որտեղ կային հարյուր հիսունից ավելի աշխատանքներ, բայց այդ աշխատանքները ոչ թե նրանք էին պատրաաստել այլ ծառի արմատի տակից հանում էին արմատը մշակում և դնում այդ սենիակում։ Նաև գնացինք Դաշտադեմ և մտանք տարբեր թունելներ, որտեղով մենք անցանք շատ դժվարությամբ որովհետև շատ մութ և քարքարոտ էր այդ տարածքը։ Բայց ասեմ, որ շատ հավես և հետաքրքիր ժամանակ անցկացրեցինք։ Հուսով եմ՝ հետագայում էլի կունենանք ճամփորդություններ։

Սա է իրական սասունցու ընտանիքը

Լրացնել բացթողնված տառերը․․․․

փ․․․ղ

տ․․ղ

կ․․․ղ

վա․․․դ

կա․․րդ

մա․․դ

աշխա․․հ

դպր․․․ց

փ․․ղ

Գուշակիր հանելուկները

1․Մարմնիս վրա, ահա, տես

Սուր-սուր փշեր ունեմ ես.

Միակ հյուրն եմ դաշտերի,

Եվ թշնամին օձերի:

2.Ցերեկով խոր քուն է մտնում,

Մթության մեջ՝ կեր է գտնում,

Այն ո՞ր հավքն է՝ մեծ աչքերով,

Որ տեսնում է լոկ գիշերով:       

3.Տանն էլ է տանը,

Դրսում էլ է տանը,

Աճպարար հո չէ՞Այդ անպիտանը։

Օգտվելով նկարներից գրիր կենդանու անունը։

          

Ուժեղ քամին կտրել ու տարել է տառերի որոշ մասերը: Գտի՛ր՝ որո՞նք էին այդ տառերը: 

• տ
• թ
• ն
• պ
• մ

Որոշի՛ր՝ նկար-բառերից ո՞րն է սխալ պատկերել նկարիչը: 

ՈՒժեղ քամին խառնել է բառերը տառերի օգնությամբ փորձիր կազմել բառեր։

ի,փ,ղ

ղ․ա,խ

պ,ա,մ,

վ,հ,ա

ու,ն,ռ

ա,կ, վ

և, ա,ր

ու,ն,տ

Եղիշե Չարենց

Դու մոտեցար որպես քույր — ու հեռանում ես ահա,
Աղոթք դարձած, խնկաբույր — դու հեռանում ես ահա:

Ինչո՞ւ եկար, և ինչո՞ւ անրջացար ու չկաս.
Հրաժեշտի մի համբույր — ու հեռանում եu ահա…

Գուցե սո՛ւտ է սերը այս — հրաժեշտի մի երազ, —
Քո՜ւյր, հո՛ւշ դարձած հեռավոր, դու հեռանում ես ահա…

Однажды Солнце и сердитый северный Ветер затеяли спор о том, кто из них сильнее. Долго спорили они и, наконец, решились померяться силами с путешественником, который в это самое время ехал верхом по большой дороге.
– Посмотри, – сказал Ветер, – как я налечу на него: мигом сорву с него плащ.
Сказал – и начал дуть что было мочи. Но чем более старался Ветер, тем крепче закутывался путешественник в свой плащ: он ворчал на непогоду, но ехал всё дальше и дальше.
Ветер сердился, свирепел, осыпал бедного путника дождём и снегом; проклиная Ветер, путешественник надел свой плащ в рукава и подвязался поясом. Тут уж Ветер и сам убедился, что ему плаща не сдёрнуть.
Солнце, видя бессилие своего соперника, улыбнулось, выглянуло из-за облаков, обогрело, осушило землю, а вместе с тем и бедного полузамёрзшего путешественника.
Почувствовав теплоту солнечных лучей, он приободрился, благословил Солнце, сам снял свой плащ, свернул его и привязал к седлу.
– Видишь ли, – сказало тогда кроткое Солнце сердитому Ветру, – лаской и добротой можно сделать гораздо более, чем гневом.

Прочитай текст «Ветер и Солнце». Выполни задания.,
1. Определи персонажей произведения.
а) Солнце, Ветер, путешественник;
б) Солнце, Ветер;
в) Солнце, Ветер, Лошадь.

2. Где, в каком месте происходят события, описанные в тексте?
a) На лесной тропинке;
б) в горном ущелье;
в) на большой дороге.

3. О чём спорили Солнце и Ветер?
а) Кто из них нужнее;
б) кто из них сильнее;
в) кого из них больше любят.

4. Подбери словосочетание к выражению дуть что было мочи.
а) Из последних сил;
б) изо всех сил;
в) по мере возможности.

5. Восстанови последовательность действий путника в ответ на старания Ветра.
a) 3. Ехал всё дальше и дальше;
б) 1. крепче закутывался;
в)4 надел свой плащ в рукава;
г)2. ворчал на непогоду;
д)5 подвязался поясом.

6. Восстанови последовательность действий Солнца.
а) Выглянуло;
б) улыбнулось;
в) осушило;
г) обогрело.

б)1 улыбнулось

а)2 выглянуло

в) 3 осушило

г) 4 обогрело

7. Выпиши из текста определения, данные автором Ветру.

Ветер был  сердитым и северным.
8. Дай свою характеристику Солнцу.

Солнце было добрым и хорошим.
9. Выпиши из текста слова, помогающие понять, о чём главном нам хотел сказать автор.

Ветер был очень добрым и нежным․

Մարզը	Մարզկենտրոնը
Արագածոտն	Աշտարակ
Արարատ	Արտաշատ
Արմավիր	Արմավիր
Գեղարքունիք	Գավառ
Լոռի	Վանաձոր
Կոտայք	Հրազդան
Շիրակ	Գյումրի
Սյունիք	Կապան
Վայոց ձոր	Եղեգնաձոր
Տավուշ	Իջևան

Մարզի տարածքում են գտնվում Արփի լիճ-ջրամբարը, Ախուրյանի ջրամբարի հայկական հատվածը և Մանթաշի ջրամբարը։ Շիրակի մարզի կենտրոնական և հարավային հատվածում տարածվում է Շիրակի դաշտը, իսկ հյուսիսային շրջանում՝ Աշոցքի սարահարթը, միաժամանակ Շիրակի մարզում են տարածվում Փամբակի, Բազումի լեռնաշղթաների, Եղնախաղի, Ջավախքի, Արագածի լեռնազանգվածների մի մասը։

Մարզի տարածքում են գտնվում Արփի լիճ-ջրամբարը, Ախուրյանի ջրամբարի հայկական հատվածը և Մանթաշի ջրամբարը։ Շիրակի մարզի կենտրոնական և հարավային հատվածում տարածվում է Շիրակի դաշտը, իսկ հյուսիսային շրջանում՝ Աշոցքի սարահարթը, միաժամանակ Շիրակի մարզում են տարածվում Փամբակի, Բազումի լեռնաշղթաների, Եղնախաղի, Ջավախքի, Արագածի լեռնազանգվածների մի մասը։

Մարզը ռելիեֆի առումով կարելի է բաժանել երկու մասի։ Հրաբխային, որն ընդգրկում է Ջավախք-Աշոցքի տարածաշրջանը, իր մեջ ընդգրկելով Ջավախքի և Եղնախաղի լեռնավահանները, Չլդրի լեռները և Աշոցքի սարավանդը։ Մյուս մասը կարելի է համարել ծալքաբեկորավոր, որն իր մեջ է ներառում Շիրակի ծալքաբեկորավոր լեռնաշղթան ու Շիրակի դաշտը։ Եռանդուն տեկտոնական շարժումները ուղեկցվել են բուռն հրաբխականությամբ, որն ընդգրկել է մարզի ամբողջ տարածքը` սկսած Եղնախաղից, Աշոցքից մինչև Արագած: 

Մարզը հայտնի է տուֆի, պեմզայի, կրաքարի հանքերով։ Շիրակի մարզն իր անունը ստացել է պատմական Հայաստանի Այրարատ աշխարհի Շիրակ գավառից, որն ավելի ընդարձակ տարածություն էր գրավում:Շիրակի բնակչության թիվը և ազգային կազմը մեծ փոփոխություններ են կրել հատկապես վերջին հարյուրամյակներում:յդուհանդերձ քաղաքը զարգանում էր: 1980-ական թվականների վերջին նրա բնակչությունը հասել էր 230 հազարի:

Մայրիկ, ես չեմ կարող ֆիլմի նման խոսել, գեղեցիկ արտահայտություններով:  Այսօր կախարդական օր է, օ՜, կներես ինձ, մայրիկ, այսքան տարի քո համբերությունը ինձ համար շատ մեծ բան  է եղել, իմ սիրելի մայրիկ: Ես անկեղծորեն շնորհավորում եմ քեզ մայրության և գեղեցկության օրվա առթիվ և մաղթում քաջառողջություն, միշտ ուրախ տրամադրություն, ցնցող գեղեցկություն և երիտասարդություն `գալիք տարիների ընթացքում:

Սևակ, Մոր ձեռքերը

Այս ձեռքերը` մո՜ր ձեռքերը,
Հինավուրց ու նո՜ր ձեռքերը…
Ինչե՜ր ասես, որ չեն արել այս ձեռքերը…
Պսակվելիս ո՜նց են պարել այս ձեռքերը`
Ի՜նչ նազանքով,
Երազանքո՜վ:
Ինչե՜ր ասես, որ չեն արել այս ձեռքերը…
Լույսը մինչև լույս չեն մարել այս ձեռքերը,
Առաջնեկն է երբ որ ծնվել,
Նրա արդար կաթով սնվել:
Ինչե՜ր ասես, որ չեն արել այս ձեռքերը…
Զրկանք կրել, հոգս են տարել այս ձեռքերը
Ծով լռությա՜մբ,
Համբերությա՜մբ,
Ինչե՜ր ասես, որ չեն արել այս ձեռքերը…