Ըստ մի հին ու հայտնի լեգենդի, մի օր Լիբանանի հիասքանչ անտառներից մեկում ծնվեցին երեք մայրի։ Մայրիները, ինչպես հայտնի է, շատ դանդաղ են աճում, այնպես որ մեր երեք ծառերը միասին դարեր անցկացրեցին` մտորելով կյանքի և մահվան, բնության և մարդկության մասին:
Նրանք տեսել էին, թե ինչպես Լիբանանի հողին ոտք դրեցին Սողոմոն թագավորի պատգամաբերները և ինչպես հետո ասորացիների հետ մարտերում ողջ երկիրը ողողվեց արյան գետերով։ Նրանք դեմ առ դեմ հանդիպել էին երկու ոխերիմ թշնամիներին` Իզաբելին և Եղիա մարգարեին: Նրանց ժամանակ էր հորինվել այբուբենը: Նրանք զմայլվում էին` տեսնելով, թե ինչպես էին իրենց կողքով անցնում գունագեղ կտորներով բեռնված քարավանները:Եվ մի գեղեցիկ օր ծառերը որոշեցին խոսել ապագայի մասին:

– Այս ամենից հետո, ինչ ինձ բախտ վիճակվեց տեսնել,- ասաց առաջինը,- ես կուզենայի գահ դառնալ, որին կբազմեր աշխարհի ամենազորեղ թագավորը:

– Իսկ ես կուզենայի այնպիսի բանի մի մասը դառնալ, որը հավերժ Չարը Բարու կվերափոխեր,- ասաց երկրորդը:

– Ինչ վերաբերում է ինձ,- ասաց երրորդը,- ես երազում եմ, որ մարդիկ` ամեն անգամ ինձ նայելով` հիշեին Աստծուն:

Այդպես անցան երկար ու ձիգ տարիներ, և ահա, անտառում հայտնվեցին փայտահատները: Նրանք սղոցեցին ծառերն ու տարան:

Առաջին մայրուց փարախ սարքեցին, իսկ նրա բնափայտի մնացորդներից` մսուր պատրաստեցին:

Երկրորդ ծառից գեղջկական կոպիտ մի սեղան պատրաստեցին, որն ավելի ուշ վաճառեցին մի կահույքավաճառի:

Երրորդ ծառի գերանները վաճառել չհաջողվեց: Դրանցից տախտակներ սղոցեցին և պահեցին մեծ քաղաքի պահեստներից մեկում:

Դառնագին տրտնջացին երեք մայրիները. «Մեր փայտն այնքան լավն էր, սակայն ոչ մեկը չկարողացավ ըստ արժանվույն օգտագործել այն»:

Ժամանակն անցնում էր, և մի աստղալից գիշեր ամուսնական մի զույգ օթևան չգտնելով, որոշեց մտնել ու գիշերը լուսացնել այն փարախում, որը կառուցված էր առաջին ծառի տախտակներից: Կինը հղի էր և հենց փարախում նա այդ գիշեր որդի ունեցավ, և նրան տեղավորեց մսուրի մեջ` փափուկ ծղոտի վրա:

Եվ հենց այդ պահին առաջին մայրին հասկացավ, որ իր երազանքն իրականացավ, ինքը հենարան էր դարձել Աշխարհի ամենակարող Թագավորին:

Տարիներ անց մի գեղջկական սովորական խրճիթում մարդիկ հացի նստեցին հենց այն սեղանի շուրջ, որը պատրաստված էր երկրորդ ծառի փայտերից: Եվ մինչ ընթրիքը սկսելը, նրանցից մեկը մի քանի խոսք ասաց սեղանին դրված հացի և գինու մասին: Եվ երկրորդ մայրին անմիջապես հասկացավ, որ հենց այդ պահին ինքը հենարան ծառայեց ոչ միայն սեղանին դրված հացի և գինու համար, այլև Մարդու և Աստծո միջև միությանը:

Հաջորդ առավոտյան երրորդ ծառի երկու տախտակներից խաչ սարքեցին: Մի քանի ժամ անց տանջված ու վերքերի մեջ կորած մի մարդու բերեցին և մեխերով խաչին գամեցին: Երրորդ ծառը սարսափեց իր ճակատագրից և անիծեց իր դաժան բախտը:

Սակայն չէր անցել երեք օր, երբ նա հասկացավ իր համար նախանշված բախտը: Մարդը, որը գամված էր խաչին, դարձավ Երկրի Լույսը: Իսկ իր փայտից պատրաստված խաչը տանջանքների գործիքից վերափոխվեց հաղթանակի և հավատի խորհրդանիշի:

Այսպես իրականացան երեք լիբանանյան մայրիների ցանկությունները, այնպես, ինչպես միշտ լինում է երազանքների հետ: Դրանք ի կատար ածվեցին, բայց բոլորովին այլ կերպ քան իրենք էին պատկերացնում:

Շատ տարիներ առաջ, անհիշելի ժամանակներում Բրազիլիայի հյուսիսի գյուղերից մեկում ապրում էր յոթնամյա մի տղա Խոսե անունով: Դեռ շատ փոքր հասակում նա կորցրել էր ծնողներին և խնամակալվել ժլատ մորաքրոջ մոտ, որը, շատ փող ունենալով`համարյա ոչինչ չէր ծախսում իր զարմիկի համար:
Խոսեն, որ երբեք չէր իմացել սիրո նշանակությունը, կարծում էր, թե դա կյանքի սովորական  ձև է, և դրա համար ընդհանրապես չէր անհանգստանում:
Նրանք ապրում էին բավական հարուստ միջավայրում, բայց մորաքույրը տեղական  դպրոցի գլխավոր ուսուցչին համոզեց, որ զարմիկի ուսուցման համար գնի միայն մեկ տասներորդ մասը վերցնի, սպառնալով բողոքել պրեֆեկտին, եթե նա չընդունի իր առաջարկը:
Գլխավոր ուսուցիչը, համաձայնելուց բացի, ընտրություն չուներ, բայց և այնպես հրահանգեց ուսուցիչներին առիթը բաց չթողնել` վիրավորելու Խոսեին այն հույսով, որ նա իրեն վատ կպահի և տեղիք կտա դպրոցից վտարվելուն:
Խոսեն, որ երբևէ չէր իմացել սիրո նշանակությունը, կարծում էր, թե դա կյանքի սովորական ձև է:
Մոտեցավ ճրագալույցը: Գյուղի հոգևորականն արձակուրդում էր: Աշակերտները պետք է հավաքվեին եկեղեցում` գյուղից քիչ հեռու: Աղջիկներն ու տղաները քայլում էին, և հաշվի չառնելով Հիսուս Քրիստոսի ծննդյան օրը, խոսում այն մասին, թե ինչ են գտնելու իրենց կոշիկների մոտ հաջորդ օրը. նորօրյա հագուստ, թանկարժեք խաղալիք, քաղցրավենիք և հեծանիվ:
Դա առանձնահատուկ օր էր, այդ իսկ պատճառով աշակերտները լավ էին հագնված, բացի Խոսեից, որը հագել էր ամենօրյա պատառոտված իր սովորական հագուստը և այն նույն` մի քանի համար փոքր, ճղճղված սանդալները, որոնք չորս տարեկանում նվիրել էր մորաքույրը, ասելով, որ կստանա նոր զույգ, երբ դառնա տասը տարեկան: Երեխաներից ոմանք նրան հարցրին, թե ինչու է այդքան աղքատ և ասացին, որ ամաչում են այդպիսի շորեր ու կոշիկներ հագնող նման ընկերոջից:
Քանի որ Խոսեն երբեք չէր իմացել սիրո նշանակությունը, նրան ընդհանրապես չէին անհանգստացնում նրանց հարցերն ու մեկնաբանությունները:
Ինչևէ, երբ երեխաները մտան եկեղեցի, և Խոսեն, լսելով երգեհոնի ձայնը, տեսնելով վառ լույսերը, տոնական հագուստով միաբանությանը, մեկտեղ հավաքված ընտանիքներ, ծնողներ` փաթաթված իրենց երեխաներին, զգաց, որ ամենաաղքատն է նրանցից: Հավաքույթից հետո, մյուսների հետ տուն գնալու փոխարեն, նա նստեց եկեղեցու աստիճանին և լաց եղավ: Եվ քանի որ երբեք չէր զգացել քնքշանք, այդ պահին միայն հասկացավ, որ միայնակ է ու անօգնական` լքված բոլորի կողմից:
Միայն հետո Խոսեն նկատեց իր մոտ նստած փոքրիկ տղային` հավանաբար իր նման ոտաբոբիկ ու աղքատ: Առաջ երբեք չէր տեսել այդ տղային և կարծեց, որ նա պետք է երկար քայլեր` այդտեղ հասնելու համար: Մտածեց. նրա ոտքերը երևի սառած են:
Նրան կտամ իմ սանդալներից մեկը` գոնե ինչ-որ չափով կմեղմացնի ցավը:
Թեև Խոսեն երբեք քնքշանք չէր տեսել, գիտեր միայն  տառապանքի գինը, չէր ուզում, որ ուրիշներն էլ տառապեն: Իր սանդալներից մեկը տալով տղային` մյուսով վերադարձավ տուն: Սկզբում մեկ ոտքի վրա էր, հետո` մյուսի, այնպես որ ոտնատակերը շատ չմաշվեն քարքարոտ ճանապարհին: Տուն հասնելուն պես մորաքույրը նկատեց նրա  մի ոտքի  սանդալը և ասաց, որ խիստ կպատժվի, եթե մյուս օրը սանդալը չգտնի:
Խոսեն վախով պառկեց քնելու, որովհետև գիտեր, թե ինչպիսին են մորաքրոջ պատիժները: Ամբողջ գիշեր դողաց վախից, և երբ քունը մոտեցել էր, հյուրասենյակում ձայներ լսեց: Մորաքույրը ներխուժեց հյուրասենյակ, փորձելով իմանալ, ինչ է կատարվում:
Դեռևս քնաթաթախ Խոսեն սենյակի կենտրոնում տեսավ այն սանդալը, որ տվել էր փոքրիկ տղային: Այժմ, սակայն, նրա մոտ  էին տարբեր  խաղալիքներ, հեծանիվներ ու հագուստ: Իսկ հարևանները գոռում-գոչում էին, հայտարարելով, թե իրենց երեխաները թալանված են, որովհետև արթնանալով, իրենց կոշիկների մոտ ոչինչ չեն գտել:
Այստեղ շնչասպառ ներս մտավ այն եկեղեցու հոգևորականը, որտեղ նախորդ օրը
տոնակատարությունն էր. եկեղեցու աստիճաններին հայտնվել էր մանուկ Հիսուսը` ոսկեզօծ հագուստով և միայն մեկ սանդալով: Տիրեց լռություն, ամեն ոք պատկերացնելով Աստծուն` լուռ աղոթում էր: Մորաքույրը լալիս ու ներողություն էր խնդրում: Իսկ Խոսեի սիրտը լի էր ավյունով և սիրով:

Սուրբ Ծննդյան հեքիաթ սրինգ նվագող աղջկա մասին

Մի աղջիկ կար: Ամբողջ օրը նա սրինգ էր նվագում: Երբեմն այնքան արտասովոր էր լինում նրա նվագը, որ անցորդները կանգնում ու լսում էին:
Աղջիկը նվագում էր երկնքի մաքրության, օվկիանոսի խորության, անտառի թարմության, մարդկանց և նրանց ցանկությունների, նրանց զգացմունքների ուժգնության և անկայունության մասին: Մի խոսքով` այն մասին, թե ինչպես էր ինքը պատկերացնում կյանքը: Սակայն մի օր մարդիկ սկսեցին պատմել նրան այն մասին, որ կյանքում ամեն ինչ բոլորովին էլ այնպես չէ, ինչպես ինքն է պատկերացնում: Եվ հենց որ նա հավատաց մարդկանց, սրինգը դադարեց նվագել:
— Ինչո՞ւ չես ուզում նվագել, սրինգ, – հարցրեց տրտմած աղջիկը:
— Ոչ թե ես չեմ ուզում նվագել, դու այլևս չես լսում ինձ, – տխուր պատասխանեց սրինգը և լռեց:
Աղջիկը նստեց աթոռին և լաց եղավ: Ինչպե՞ս ապրել առանց սրինգի, չէ՞ որ դա միակ բանն էր, որ ինքը կարող էր անել:
— Մի տխրիր, – ասաց սրինգը, – դու դեռ լսո՞ւմ ես ինձ:
— Այո, – ասաց աղջիկը` ափով սրբելով արցունքները:
— Դե ուրեմն, կենտրոնացիր: Այս Սբ. Ծննդյան տոնին քո առջև կբացվի երկու աշխարհ. աշխարհ` ուրիշ մարդկանց աչքերով և աշխարհ` քո աչքերով: Սակայն ապագա կյանքի համար դու պետք է ընտրես դրանցից մեկը: Եթե դու նախընտրես աշխարհն ուրիշ մարդկանց աչքերով, կդառնաս ունկնդիր, և քո կյանքի աղբյուրը միշտ կենտրոնացած կլինի ուրիշների կարծիքների վրա: Իսկ եթե նախընտրես աշխարհը քո աչքերով, ապա հնարավոր է, որ կրկին լսես ինքդ քեզ և կրկին նվագես: Սակայն ստիպված կլինես այլևս ոչ ոքի չլսել և անգամ` չսխալվել:
— Օ, որքան լուրջ է այդ ամենը, – ասաց աղջիկը և արագ վեր կացավ աթոռից:
Մի քանի օր անց  Սբ. Ծննդյան տոնն էր: Տնեցիները հավաքվեցին հյուրասենյակում, սկսեցին քննարկել ինչ-որ բաներ, կատակել, վիճել: Սակայն աղջիկը նրանց չէր լսում: Նա խորհում էր`  երկու աշխարհներից ո՞րն ընտրել: Եվ հանկարծ սեղանի շուրջ հավաքվածներից մեկը բարձրաձայն ասաց. «Ես չեմ կարող գրել այնպիսի պիեսներ, ինչպիսիք գրել է Շեքսպիրը: Սակայն իմ առավելությունն այն է, որ ես կարող եմ գրել իմ պիեսները»: Մեծահասակները ծիծաղեցին, իսկ աղջիկը պապանձվեց, որովհետև հասկացավ, որ յուրաքանչյուր մարդու առավելությունն այն է, որ միայն ինքն է այդպիսին: Եվ ինչ-որ վառ և արտասովոր բան ստեղծելու համար բոլորովին էլ պետք չէ լսել այլ մարդկանց, որովհետև յուրաքանչյուր մարդ ինքնին հրաշք է, և այդ հրաշքը թաքնված է հենց իր մեջ: Պարզապես շատերը ժամանակավորապես մոռացել են այդ մասին, և ահա` չգիտեն ինչ անել` ուրիշների խորհուրդներին հետևելուց բացի: Աղջիկը դուրս վազեց սենյակից, վերցրեց սրինգը, վերադարձավ հյուրասենյակ և բարձրացավ աթոռին:
— Ուշադրություն եմ խնդրում: Հիմա ես ձեզ համար կնվագեմ:
Մեծահասակները ժպտացին, ծափահարեցին: Ահա թե ինչ արտասովորն է իրենց դուստրը: Ինչ ինքնավստահորեն է  ուշադրություն պահանջում իր հանդեպ, անգամ աթոռի վրա բարձրացավ: Իսկ երբ աղջիկը սկսեց նվագել, մեծահասակները լռեցին: Նրանց մտքով էլ չէր անցնում, որ այդ Սբ. Ծննդյան տոնին իրենց տանը տեղի էին ունենում իրական հրաշքներ: Հրաշքներ` իրենց աղջկա աչքերով:

Այդ երեկոյան այնքան ցուրտ էր… Ձյուն էր գալիս, խավարը թանձրանում էր: Իսկ երեկոն տարվա մեջ վերջինն էր՝ Նոր Տարվա նախօրեն: Այդ ցրտին ու խավարին փողոցներով ոտաբոբիկ ու գլխաբաց մի փոքրիկ աղջիկ էր թափառում: Ճիշտ է, երբ տնից դուրս էր գալիս, կոշիկներով էր, բայց մի՞թե շատ օգուտ էին բերում հսկայական հին կոշիկները, որոնք առաջ նրա մայրն էր կրում. ահա թե ինչքան մեծ էին դրանք: Ու աղջիկն այդ օրը կորցրեց իր կոշիկները, երբ ամբողջ թափով սլացող երկու կառքերից վախեցած՝ փորձեց վազքով կտրել փողոցը: Մի կոշիկը նա այդպես էլ չգտավ, իսկ մյուսը մի տղա խլեց՝ հայտարարելով, որ դրանից իր ապագա երեխաների համար հիանալի օրորոց կստացվի:

Ահա թե ինչու էր աղջիկը ոտաբոբիկ թափառում: Նրա ոտքերը կարմրել ու կապտել էին ցրտից, իսկ հնամաշ գոգնոցի գրպանում մոխրագույն լուցկիների մի քանի տուփ կար: Դրանցից մեկը նա բռնել էր ձեռքում: Ամբողջ օրվա ընթացքում նա դեռ ոչ մի լուցկի չէր վաճառել, ու նրան ոչ մի գրոշ չէին տվել: Խեղճ, տանջահար աղջիկը թափառում էր՝ սովահար, ցրտից սրթսրթալով: Ձյան փաթիլները նստում էին նրա երկար շիկահեր խոպոպների վրա, որոնք այդքան գեղեցիկ ընկած էին նրա ուսերին, բայց նա չէր էլ կասկածում, որ իր խոպոպները գեղեցիկ են: Բոլոր պատուհաններից լույս էր հոսում, փողոցում տապակած սագի համեղ բույրն էր տարածվել՝ ախր Նոր Տարվա նախօրեն էր: Ահա թե ինչի մասին էր նա մտածում:Վերջապես աղջիկնը տան ելուստի ետևում անկյուն գտավ: Նա նստեց ու կծկվեց՝ ոտքերը մարմնի տակ սեղմելով: Բայց դրանից նա սկսեց ավելի մրսել, իսկ տուն վերադառնալ չէր համարձակվում. ախր ոչ մի լուցկի չէր վաճառել, ոչ մի գրոշ չէր վաստակել ու գիտեր, որ հայրն իրեն կծեծի դրա համար: Բացի դրանից, մտածում էր նա, տանն էլ է ցուրտ. նրանք ձեղնահարկում են ապրում, որտեղ քամին անարգել շրջում է, չնայած պատերի ամենամեծ ծակերը փակած են ծղոտով ու փալասներով:Նրա թաթիկները լրիվ փայտացել էին ցրտից: Ախ, ինչպե՜ս կտաքացներ նրանց փոքրիկ լուցկու կրակը… Միայն թե նրա քաջությունը բավարարեր լուցկի հանել, չխկացնել պատի վրա ու մատները տաքացնել: Աղջիկը վախվխելով մի լուցկի հանեց ու… չը՛խկ: Լուցկին այնպես վառվեց, այնքան վառ բռնկվեց… Աղջիկն այն ձեռքի ափով պատսպարեց քամուց, ու լուցկին սկսեց վառվել հանգիստ, վառ կրակով՝ ասես փոքրիկ մոմ լիներ:Զարմանալի մոմ… Աղջկան թվում էր, թե նա նստած է պղնձե գնդերով ու կափարիչներով մեծ երկաթե վառարանի դիմաց,: Կրակն այնպես լավ էր նրա մեջ վառվում, այնպիսի ջերմություն էր շնչում: Բայց ի՞նչ պատահեց: Աղջիկը ոտքերը մեկնեց կրակին, որ տաքացնի, ու հանկարծ… կրակը հանգավ, վառարանն անհետացավ, իսկ աղջկա ձեռքում վառված լուցկի մնաց: Նա մի լուցկի էլ վառեց. լուցկին բռնկվեց, փայլեց, ու երբ նրա լույսն ընկավ պատի վրա, պատը շղարշի պես թափանցիկ դարձավ: Աղջիկն իր առաջ սենյակ տեսավ, իսկ սենյակում՝ ձյունասպիտակ սփռոցով ծածկված սեղան, որի վրա թանկարժեք հախճապակե սպասք էր: Սեղանի վրա խնձորով ու սալորով լցոնված տապակած սագով ափսեն էր, որը հիասքանչ բույր էր տարածում: Ու ամենահիանալին այն էր, որ սագը հանկարծ ցատկեց սեղանից ու, ինչպես կար՝ դանակն ու պատառաքաղը մեջքին խրված, կաղալով քայլեց գետնի վրայով: Նա ուղիղ աղջկա մոտ էր գալիս, բայց… լուցկին հանգավ, ու խեղճ երեխայի առաջ նորից կանգնեց անթափանց, խոնավ պատը: Աղջիկը ևս մի լուցկի վառեց: Հիմա նա նստած էր շքեղ տոնածառի մոտ: Եղևնին ավելի բարձր էր ու ավելի լավ էր զարդարված, քան այն մյուսը, որը տեսել էր Սուրբ Ծննդի նախօրեին՝ հարուստ վաճառականի տան պատուհանից ներս նայելիս: Կանաչ ճյուղերին հազարավոր մոմեր էին վառվում, իսկ գույնզգույն նկարները, որոնցով խանութների ցուցափեղկերն են զարդարում, նայում էին աղջկան: Փոքրիկը ձեռքերը մեկնեց դեպի տոնածառը, բայց… լուցկին հանգավ: Կրակները սկսեցին ավելի ու ավելի վերև գնալ ու շուտով պարզ աստղեր դարձան: Դրանցից մեկը գլորվեց երկնքով՝ իր ետևից երկար լուսավոր հետք թողնելով: «Ինչ-որ մեկը մահացավ»,- մտածեց աղջիկը, որովհետև նրա վերջերս մահացած ծեր տատիկը՝ աշխարհում միակ մարդը, որ սիրում էր աղջկան, հաճախ էր ասում. «Երբ աստղ է ընկնում, ինչ-որ մեկի հոգին թռնում է Աստծո մոտ»: Աղջիկը նորից լուցկին պատին չխկացրեց. երբ լույսը տարածվեց նրա շուրջը, նա այդ ցոլքի մեջ իր ծեր, լուռ ու լուսավոր, բարի ու քնքուշ տատիկին տեսավ:
— Տատի՛կ,- բացականչեց աղջիկը,- վերցրու՛, վերցրու՛ ինձ քեզ մոտ: Ես գիտեմ, որ դու կգնաս, հենց լուցկին հանգի, կանհետանաս, ինչպես տաք վառարանը, ինչպես համեղ տապակած սագն ու մեծ, գեղեցիկ եղևնին: Ու նա հապշտապ չխկացրեց բոլոր լուցկիները, որ մնացել էին տուփի մեջ՝ ահա թե ինչքան էր նա ուզում տատիկին պահել իր մոտ: Ու լուցկիներն այնքան շլացուցիչ բռնկվեցին, որ շրջակայքը ցերեկվանից էլ լուսավոր դարձավ: Տատիկն իր ողջ կյանքի ընթացքում երբեք չէր եղել այդքան գեղեցիկ ու վեհաշուք: Նա աղջկան իր գիրկն առավ. լույսի և ուրախության ցոլքի մեջ նրանք բարձրացան վերև՝ այնտեղ, որտեղ ոչ սով կա, ոչ ցուրտ, ոչ վախ. նրանք բարձրացան այնտեղ, որտեղ Աստված է: Ցուրտ առավոտյան տան ելուստի ետևում գտան աղջկան. նրա այտերը շիկնած էին, իսկ շրթունքները՝ ժպտուն, բայց նա մահացած էր, սառել էր հին տարվա վերջին երեկոյան: Նոր տարվա արևը լուսավորեց լուցկիներով աղջկա մահացած մարմինը. նա գրեթե մի տուփ լուցկի էր վառել:
— Աղջիկն ուզում էր տաքանալ,- ասում էին մարդիկ: Ու ոչ ոք չգիտեր, թե ինչպիսի հրաշքներ է նա տեսել, ինչ գեղեցկության մեջ են նա ու տատիկը միասին դիմավորել Նոր Տարին:

Իմ զարմիկ Առաքը մեկուկես տարով փոքր էր ինձանից, կլորադեմ, թուխ, արտակարգ բարեկիրթ: Եվ դա շինծու չէր, բարեկրթությունը նրա մոտ նույնքան բնական էր, որքան ինձ մոտ անբարեկրթությունը: Դպրոցում, այնտեղ, ուր Առաքը հեշտությամբ դուրս էր գալիս ամենադժվարին դրությունից սիրալիր ժպիտի օգնությամբ, որը մերկացնում էր նրա վերևի նոսր ատամները և հալեցնում մեր ուսուցչուհի միսս Դաֆնիի քար սիրտը, ես հակառակը, հայտնվում էի ուղղակի դեպքերի կենտրոնում և աղմկալից եռանդով ապացուցում, որ մեղավոր է միսս Դաֆնին կամ մի ուրիշը, միայն ոչ ես, և պատրաստ էի հասնել նույնիսկ գերագույն դատարան, միայն թե ապացուցեմ իմ անմեղությունը:
  Սովորաբար ինձ ճամփում էին տնօրենի մոտ: Երբեմն ես ծեծ էի ուտում մեր տնօրեն միստր Դերրինգրի հետ վեճի բռնվելու համար, որն, իբրև վիճաբանող, անպետքի մեկն էր: Հենց որ ես նրան դեմ էի անում պատին, նա իսկույն գոտին էր ձեռքն առնում:
  Առաքն այդպես չէր, նրա մտքով իսկ չէր անցնում պայքարել հանուն արդարության: Ոչ խելքով, ոչ աշխուժությամբ նա ինձ չէր հասնի, բայց սովորում էր ինձ հետ միևնույն դասարանում, չնայած մեկուկես տարով փոքր էր ինձանից: Այդ այնքան էլ վատ չէր լինի, եթե մենք հինգերորդ դասարանցի լինեինք: Ուսուցիչների հետ վեճերը ես սովորաբար շահում էի, բայց փոխանակ ուրախությամբ ինձանից ազատվելու, նրանք հրաժարվում էին վեցերորդ դասարան փոխադրել` երևի հուսալով վեճը երկրորդ տարեցուց շահել և այդպիսով հաշիվները մաքրել ինձ հետ: Ահա թե ինչու այնպես էր ստացվել, որ հինգերորդ դասարանում ամենատարիքավոր աշակերտը ես էի:
   Մի անգամ միսս Դաֆնին փորձեց ամբողջ աշխարհին ապացուցել, որ գրատախտակի վրա գրված ոտանավորի հեղինակը ես եմ: Ոտանավորի մեջ ասվում էր, որ միսս Դաֆնին սիրահարված է միստր Դերրինգրին և, որ նա սարսափելի սֆաթ ունի:  Բայց ոտանավորի հեղինակը ոչ թե ես էի, այլ իմ զարմիկ Առաքը: Եթե ես ոտանավոր գրելու լինեի, կգրեի ավելի արժանավոր բաների  և ոչ թե միսս Դաֆնիի մասին: Սակայն միսս Դաֆնին, առանց անունը տալու, բայց քանոնը ձեռքին կանգնեց իմ նստարանի մոտ ու ասաց.
  -Ես մտադիր եմ պարզել, թե ով է այդ խայտառակությունը կատարել, և կհասնեմ այն բանին, որ այդ տղան կպատժվի:
  — Տղան,- ասացի ես;- Իսկ ի՞նչ գիտեք, որ դա տղա է և ոչ թե աղջիկ:
  Միսս Դաֆնին քանոնը շրխկացրեց իմ աջ ձեռքի մատներին: Ես վեր թռա տեղիցս և ասացի.
  -Դուք իրավունք չունեք խփել իմ մատներին: Ես կգանգատվեմ:
  -Նստիր,- ասաց միսս Դաֆնին:
 Ես նստեցի: Նա բռնեց իմ աջ ականջից, որը վաղուց էր կորցրել իր ձևը, քանի որ միսս Դաֆնին և մյուս ուսուցիչները շարունակ քաշում էին:
  Ես նստեցի տեղս և կամացուկ, համարյա անլսելի ձայնով ասացի.
  -Դուք դեռ  կլսեք իմ մասին;
  — Լեզուդ քեզ պահիր,- ասաց միսս Դաֆնին:
 Չնայած սարսափելի չարացած էի այդ բոլորից, բայց և այնպես լեզուս դուրս գցեցի ու բռնեցի մատներով: Ճապոնացի, մեքսիկացի, հայ, հույն, իտալացի, պորտուգալացի և սովորական ամերիկացի փոքրիկ տղաներն ու աղջիկները, որոնք ամեն անգամվա պես սպասում էին ներկայացման, սկսեցին քրքջալ: Միսս Դաֆնին քանոնը բարձրացրեց ու պատահաբար դիպավ իմ քթին; Դա խիստ վիրավորական էր, մանավանդ այն պատճառով, որ այն ժամանակ, ինչպես և հիմա, իմ քիթը հիմնավոր քիթ էր: Քանոնը դեմ չէր առնի փոքր քթին, և ես միսս Դաֆնիի շարժումն ընդունեցի իբրև նուրբ ակնարկ իմ քթի չափերի մասին:
 Ծեծված մատներով բռնեցի վիրավոր քիթս ու նորից վեր ցատկեցի;
 -Դուք ինքներդ ասացիք, որ լեզուս ինձ պահեմ,- ասացի ես և սկսեցի պնդել, որ ոչ մի վատ բան չեմ արել, ճշտությամբ կատարել եմ նրա հրամանը, ուստի անմեղ եմ և անտեղի ծեծ կերա:
  -Դե, դե, եռանդդ չափավորիր,-ասաց միսս Դաֆնին:- Ես այլևս չեմ ուզում տանել քո հիմարությունները: Քեզ կարգին պահիր:
  Ես ձեռքս իջեցրի քթիցս և սկսեցի ինձ կարգին պահել: Ես ժպտացի նրան այնպիսի մի ձևով, ասես կարմիր խնձոր էի մատուցում: Իմ հանդիսատեսները ծիծաղից ոռնում էին, իսկ միսս Դաֆնին քանոնը ցած գցեց, նետվեց դեպի ինձ, նստարանին դիպչելով` սայթաքեց ընկավ, վեր թռավ տեղից ու սկսեց հետապնդել ինձ սենյակով մեկ:
  «Էլի նույնը,-ասում էի ինքս ինձ` միսս Դաֆնիից ճողոպրելով մեկ ձախ, մեկ աջ:- Էլի հիմար պատմության մեջ ընկա, որն անպայման կվերջանա սպանությամբ, իսկ իմ զարմիկ Առաքը, որն այս ամենի մեղավորն է, ինքն իր համար նստել ու քթի տակ ծիծաղում է: Արդարություն չկա աշխարհում»:
  Երբ վերջապես միսս Դաֆնին բռնեց ինձ, ավելի ճիշտ , երբ ես թույլ տվեցի ինձ բռնել, որովհետև չէի ուզում ավելի մեծ պատիժ ստանալ միստր Դերրինգրից, իսկական տուրուդմփոց բարձրացավ: Միսս Դաֆնին փորձում էր աչքերս հանել, պոկել ականջներս, մատներս ու ձեռքերս, իսկ ես ջանում էի համոզել, որ նա պետք է որ մեղմ լինի, քնքուշ ու կանացի:
   Երբ նրա փուքը նստեց, ես վերադարձա իմ տեղը, և նորից խոսք բացվեց գլխավոր հանցագործության մասին. ո՞վ է գրատախտակի սիրային ոտանավորի հեղինակը:
   Միսս Դաֆնին կարգի գցեց մազերն ու շորերը, շունչը ետ բերեց, պահանջեց լռել և, մի քանի ակնթարթ լռությունից հետո, երբ լսելի էր պատի ժամացույցի թիկ-թակը, նորից խոսեց.
  -Ես բոլորին հերթով կհարցնեմ` դու՞ ես այդ խայտառակ ոտանավորը գրել գրատախտակին: Հուսով եմ, որ կլսեմ ճշմարտությունը: Եթե ստեք, միևնույն է, ես կգտնեմ հանցավորին, և նա ավելի խիստ կպատժվի:
   Նա սկսեց հերթով հարցնել բոլոր տղաներին ու աղջիկներին, թե արդյոք նրանք չե՞ն գրել այդ ոտանավորը, և, իհարկե, բոլորը պատասխանեցին, որ ոչ: Նա հարցրեց իմ զարմիկ Առաքին, ու սա էլ ասաց, որ ոչ: Հետո ինձ հարցրեց, ես էլ պատասխանեցի ոչ, և դա ճիշտ էր:
  — Գնա տնօրենի մոտ,- ասաց նա;- Ստախո՛ս:
  -Ես ոչ մի ոտանավոր չեմ գրել գրատախտակին,- ասացի ես:- Եվ բոլորովին էլ ստախոս չեմ:
  Միստր Դերրինգրը այնքան էլ հիացմունքով չդիմավորեց ինձ: Երկու րոպե հետո դասարանից հայտնվեց Սուզի Կոկոմոտոն` միսս Դաֆնիի զեկույցով, ուր նկարագրված էր իմ չարագործությունը: Եվ ոչ միայն նկարագրված, այլև մեջբերում էր արված: Միստր Դերրինգրը կարդաց զեկույցը, դեմքը ծռմռեց, ժպտաց, շրխկացրեց տաբատակալները, հազաց ու ասաց.
  -Ինչու՞ ես գրել այս ոտանավորը:
  — Չեմ գրել,- ասացի ես:
  -Անշուշտ, դու կասես, որ չես գրել, բայց և այնպես ինչու ես արել այդ բանը;
  -Չեմ արել:
  -Մի՛ համառիր,- ասաց միստր Դերրինգրը:- Գիտես, որ չարժե այսպիսի գրգռիչ լուրեր տարածել: Ո՞րտեղից հնարեցիր, թե միսս Դաֆնին սիրահարված է ինձ:
  -Իսկ նա իսկապե՞ս սիրահարված է,- ասացի ես:
  -Դե, այստեղ այդպես է ասվում,- ասաց միստր Դերրիգրը:- Ինչի՞ց ես այդպիսի տպավորություն ստացել: Գուցե նկատե՞լ ես, որ նա ինձ է նայում հիացմունքով կամ մի ուրիշ կերպ:
  -Ես բոլորովին էլ չեմ նկատել, թե նա ինչ կերպ է նայում ձեզ,- ասացի ես:- Գուցե ինքնե՞րդ եք  սիրահարվել նրան:
  -Սրա վրա մտածել է պետք,- ասաց միստր Դերրինգրը:-Ընդհանուր առմամբ ոտանավորը վատը չէ: Միայն թե մի բան… Դու իսկապե՞ս գտնում ես, որ միսս Դաֆնին տգեղ է;
  -Ոտանավորը ես չեմ գրել,- ասացի:- Ընդհանրապես ես այդպես չեմ գրում:
  -Ուզում ես ասել, թե գրատախտակին քո ձեռագիրը չէ՞ր:
  -Այո, բացի դրանից, ես այդպիսի ոտանավորներ չեմ գրում:
  -Բայց հո ընդհանրապես ոտանավորներ գրում ես:
  -Ընդհանրապես գրում եմ, միայն` ոչ դրա նման:
  -Այդպիսի լուրեր տարածել,-շարունակեց միստր Դերրինգրը:-Հուսով եմ` գիտես, թե դա ինչ է նշանակում:
  -Ես միայն մի բան գիտեմ,-ասացի,- այդ ոտանավորը ես չեմ գրել;
  -Ինչ վերաբերում է ինձ,- ասաց միստր Դերրինգրը,- ապա ես գտնում եմ, որ միսս Դաֆնին բնավ այնքան էլ տգեղ չէ: Ընդհակառակը, կարելի է ասել` հրապուրիչ է:
 -Դե, ուրեմն, հիանալի է,- ասացի ես: -Իմ ուզածը միայն այն է, որ ուրիշի մեղքերը ես չքավեմ:
 -Բայց և այնպես այս ոտանավորի հեղինակը կարող էիր դու լինել,- ասաց միստր Դերրինգրը:
 — Ո՛չ այդ ոտանավորի, -ասացի ես:- Ես կարող էի գրել միայն լավը:
 — Ի՞նչ ես հասկանում ասելով ` լավը,- հարցրեց միստր Դերրինգրը: — Սրանից գեղեցի՞կը: Թե՞ … վիրավորականը:
  — Իհարկե, գեղեցիկը, -ասացի ես:- Միայն ոչ ձեր միսս Դաֆնիի մասին:
 — Ահա թե ի՜նչ,-ասաց միստր Դերրինգրը: — Ես պատրաստ էի կասկածելու, թե արդյոք  դու՞ ես այս ոտանավորի հեղինակը, բայց այժմ ինքդ համոզեցիր ինձ: Ոտանավորը դու ես գրել: Ուստի ես պետք է քեզ պատժեմ:
  Ես վեր թռա և սկսեցի վիճել:
  -Դուք ուզում եք ծեծել ինձ չարած բանի համար: Լա՜վ, դեռ կլսեք իմ մասին:
  Նա ծեծեց ինձ, և ամբողջ դպրոցում լսեցին իմ ձայնը: Ես կաղին տալով վերադարձա դասարան:
  Գրատախտակի վրայից ոտանավորը ջնջված էր: Ամեն ինչ այնպես էր, ինչպես հարկն է: Հանցավորն արժանի պատիժ էր ստացել, ոտանավորը ոչնչացված էր, հինգերորդ դասարանում կարգը` վերականգնված:
  Իմ զարմիկ Առաքը նստել էր սուսիկ- փուսիկ, զմայլված` Ալիս Բովարդի սև խոպոպներով:
  Հենց որ ընդմիջումն սկսվեց, ես նրան ցած գլորեցի ու հեծա վրան:
  -Քո պատճառով ես ծեծ կերա,- ասացի,- այնպես որ մեկ էլ դրա նման բաներ չգրես:
  Սակայն մյուս օրն առավոտյան գրատախտակի վրա հայտնվել էր մի նոր ոտանավոր` գրված, անշուշտ, իմ զարմիկ Առաքի ձեռքով և, անկասկած, նրա ոճով, իսկ միսս Դաֆնին նորից պատրաստվում էր մերկացնել և պատժել հանցագործին: Երբ ես դասարան մտա, տեսա ոտանավորն ու հասկացա, թե բանն ինչ է, խիստ վրդովվեցի: Առաքն արդեն չափ ու սահման անցել էր: Սկսեցի հայերեն հայհոյել նրան, բայց նա իրեն լրիվ խուլի տեղ էր դրել, ու միսս Դաֆնին  էլ ենթադրեց, թե իմ խոսքը իրեն է վերաբերում:
  — Ահա թե ի՜նչ,- ասաց նա, -եթե ասելիք ունես, խոսիր բոլորին հասկանալի լեզվով;
  — Միայն մի բան ունեմ ասելու, որ այդ ոտանավորը ես չեմ գրել, ոչ էլ երեկվանը; Եթե նորից գլխացավանքի մեջ ընկնեմ ոտանավորի պատճառով, ինչ-որ մեկը դեռ կլսի իմ մասին:
  -Նստի՛ր,- ասաց միսս Դաֆնին:
  Ներկա-բացակայից հետո միսս Դաֆնին մի ամբողջ թերթ թուղթ գրոտեց` մտցնելով այնտեղ նոր ոտանավորը, և կարգադրեց ինձ ուղերձը տանել տնօրենին:
  -Ինչու՞ պիտի ես տանեմ,- ասացի ես: — Ես ոչ մի ոտանավոր չեմ գրել:
  -Արա` ինչ քեզ ասված է,- հրամայեց միսս Դաֆնին:
Ես մոտեցա նրա սեղանին ու ձեռքս պարզեցի գրությունը վերցնելու: Միսս Դաֆնին քանոնով խփեց ձեռքիս: Ես ետ ցատկեցի ու գոռացի.
  -Ես ձեր սիրային նամակների փոստատարը չեմ:
Իհարկե, չափն անցա: Միսս Դաֆնին այլևս չդիմացավ ու նետվեց իմ կողմը: Ես այնքան էի չարացած, որ դարձա ու նետվեցի Առաքի վրա: Նա ձևացավ անմեղ զոհ և ասես նույնիսկ չդիմադրեց, բայց այնքան ճարպիկն էր, որ բոլորովին անվնաս դուրս պրծավ, մինչդեռ ես ամբողջ հասակով փռվեցի հատակին: Հենց այդտեղ էլ միսս Դաֆնին վրա հասավ: Հաղթանակը նրանն էր: Երբ ես ներկայացա տնօրենին, երեսս ու ձեռքերս ամբողջովին ծածկված էին կապտուկներով ու ճանկռվածքներով, իսկ միսս Դաֆնիի սիրային նամակը ճմռթված էր ու տեղ-տեղ պատռված:
  -Ինչու՞ ես այսպես ուշացումով երևում,- ասաց միստր Դերրինգրը: — Դե, գրությունը տուր այստեղ: Տեսնենք` այս անգամ ինչ օյին ես սարքել:
 Նա վերցրեց գրությունը, հարթեց սեղանի վրա և սկսեցի ուշադիր կարդալ: Կարդաց մի քանի անգամ: Նա շատ գոհ էր, և, որքան կարող էի դատել, սիրահարված: Նա լայն ժպիտը դեմքին շրջվեց իմ կողմը և պատրաստվում էր հանդիմանություններ տեղալ իմ գլխին, որ ես միսս Դաֆնիին այլանդակ էի համարում:
  -Ոտանավորը ես չեմ գրել,- շտապով ասացի ես:- Երեկվանը` նույնպես: Ես ձեզանից ոչինչ չեմ ուզում, միայն թե քիչ ու միչ կրթություն: Որպեսզի ապրեմ և թույլ տամ` ուրիշներն էլ ապրեն:
  -Լավ, լավ,-ասաց միստր Դերրինգրը:
Նա միանգամայն գոհ էր:
  -Եթե դուք սիրահարված եք նրան,- ասացի ես,- դա ձեր գործն է, իսկ ինձ հանգիստ թողեք:
 -Ըստ իս, այնուամենայնիվ, դու կարող էիր  միսս Դաֆնիի արտաքինի մասին ավելի սիրալիր արտահայտվել,- ասաց միստր Դերրինգրը: — Եթե դու նրան տգեղ ես համարում, ուրիշները միգուցե գտնում են, որ այդպես չէ:
  Օ՜, այ թե զզվել էի այս ամենից. ինչ էլ որ ասես, ոչինչ չի ազդում:
  -Լավ,- ասացի:- Վաղը ես ավելի սիրալիր կլինեմ:
  -Այդ արդեն ավելի լավ է,- ասաց միստր Դերրինգրը: — Իսկ հիմա ես քեզ պիտի պատժեմ:
 Նա ձեռքը տարավ դեպի գրասեղանի ներքևի դարակը, ուր դրված էր լինում գոտին:
  -Այդ չեղավ,- ասացի:- Եթե դուք ինձ պատժեք, ես ավելի սիրալիր չեմ լինի::
  — Հապա ի՞նչ անենք այսօրվա ոտանավորը,- ասաց միստր Դերրինգրը:- Դրա համար է, որ պիտի պատժեմ քեզ: Դե, իսկ վաղը կտեսնենք:
  -Ոչ, սըր,- ասացի:- Ոչ մի պատիժ:
  — Դե լավ,- ասաց միստր  Դերրինգրը:- Միայն տես, հա, ավելի սիրալիր եղիր:
  — Կաշխատեմ,- ասացի ես:- Հիմա կարելի՞ է գնալ:
  -Այո,- ասաց նա:- Կարծում եմ` կարելի է:
Ես դիմեցի դեպի ելքը:
  — Մի րոպե սպասիր,- ասաց միստր Դերրինգրը:- Եթե դու չբղավես, ամեն մեկը գլխի կընկնի, որ այստեղ գործը կարգին չէ: Ետ արի ու բղավիր ինչպես հարկն է, հետո գնա, խնդրեմ:
  -Բղավե՞մ,- ասացի:- Ինչպե՞ս կարող եմ բղավել, երբ ինձ ձեռք չեն տալիս:
  — Կարող ես,- ասաց միստր Դերրինգրը:- Պարզապես գոռա, իբրև թե ցավից:
  — Դժվար թե կարողանամ,- ասացի ես:
  — Ես գոտիով կխփեմ ահա այս աթոռին, իսկ դու գոռա,- ասաց միստր Դերրինգրը: -Տասը անգամ իրար ետևից:
  -Կարծում եք`կստացվի՞,- ասացի ես:
  -Իհարկե, կստացվի,- ասաց նա:- Դե, շուտ:
Միստր Դերրինգրն սկսեց գոտիով հարվածել աթոռին, իսկ ես աշխատում էի գոռալ, ինչպես նախորդ օրը, բայց այնքան էլ բնական չէր ստացվում: Ձայնս ինչ-որ կեղծ էր դուրս գալիս:
  Մենք տարված էինք այդ արարողությամբ, երբ իր սեփական անձով առանձնասենյակ մտավ միսս Դաֆնին: Աղմուկի պատճառով մենք ուշացմամբ նկատեցինք նրան:
 Տասներորդ հարվածի վրա ես շուռ եկա դեպի միստր Դերրինգրը և ասացի,- կացեք, արդեն տասը լրացավ:
  Հենց այդտեղ էլ ես տեսա միսս Դաֆնիին: Նա կանգնել էր շշմած, բերանը բաց:
  — Մի քիչ էլ, տղաս,- ասաց միստր Դերրինգրը:- Որպեսզի հաշիվը լրիվ լինի:
 Ես չհասցրի նրան նախազգուշացնել, որ միսս Դաֆնին սենյակում է, և նա նորից սկսեց ձաղկել աթոռը, իսկ ես առաջվա պես գոռում էի:
 Սա արդեն պարզապես խենթություն էր:
 Միսս Դաֆնին հազաց, միստր Դերրինգրը շուռ եկավ ու նկատեց նրան` իր սիրեցյալին:
  Միսս Դաֆնին լուռ էր: Նրա լեզուն կապ էր ընկել: Միստր Դերրինգրը ժպտաց: Նա խիստ շփոթված էր և սկսեց աննպատակ թափահարել գոտին:
  -Պատժում եմ տղային,- ասաց նա:
  -Հասկանալի է,- ասաց միսս Դաֆնին:
Բայց դա բնավ էլ հասկանալի չէր նրան:
  -Ես չեմ կարող անպատկառներին հանդուրժել մեր դպրոցում,- ասաց միստր Դերրինգրը:
 Նա խենթորեն սիրահարված էր միսս Դաֆնիին: Գոտին թափահարելով` նա ճիգ էր գործադրում թեկուզ որևէ կերպ իրեն բարձրացնել սիրեցյալի աչքում: Սակայն միսս Դաֆնին բոլորովին չգնահատեց այդ ձևի պատիժը, երբ տղայի փոխարեն ձաղկում են աթոռը, իսկ այդ միջոցին տղան գոռում է: Նշանակում է` նրանք երկուսով էլ` և՛ տղամարդը, և՛ տղան, պարզապես ծաղրուծանակում են արդարությունն էլ, անձնվեր սերն էլ: Նա խիստ թունավոր մի հայացք նետեց տնօրենի վրա:
  -Օ՜,-ասաց միստր Դերրինգրը,- ուզում եք ասել, թե ես թակում էի աթոռը: Բա՜յց մենք միայն փորձում էինք: Ճի՞շտ է, տղաս:
  -Ոչ, ճիշտ չէ,-ասացի ես:
 Միսս Դաֆնին գազազած շուռ եկավ  ու անհետացավ, իսկ միստր Դերրինգրը նստեց աթոռին:
  -Տես, թե ինչ արիր,- ասաց նա:
  -Հապա ո՜նց,- ասացի ես,- եթե դուք մտադիր եք նրա հետ սիրաբանել` խնդրեմ, բայց ինձ մի խառնեք այդ գործին:
  -Է՛հ,- ասաց միստր Դերրինգրը,- ինչ-որ է…
Նա ընկճված էր ու տխուր:
  -Լավ,- ասաց նա,- գնա դասարան:
  — Միայն ուզում եմ` իմանաք, որ այդ ոտանավորները ես չեմ գրել,- ասացի ես:
  -Դա ինչ նշանակություն ունի,- ասաց միստր Դերրինգրը:
  -Կարծում էի`թերևս ձեզ կհետաքրքրեր:
  — Միևնույն է, շատ ուշ է,- ասաց նա:- Այժմ այլևս նա ինձանով չի հիանա:
  — Իսկ ինչու՞ դուք ինքներդ ոտանավոր չգրեք նրան,- ասացի ես:
  -Ես ոտանավոր գրել չգիտեմ,- ասաց միստր Դերրինգրը:
  — Այդ դեպքում փորձեցեք մի ուրիշ ձևով,- ասացի:
  Երբ դասարան վերադարձա, միսս Դաֆնին խիստ քաղաքավարի էր ինձ հետ: Ես էլ` նրա հետ: Նա գիտեր, որ ես ամեն ինչ գիտեմ և հասկանում էր, որ ինձ հետ կատակ անել չի կարելի. չէ որ ես կարող էի խափանել նրա սիրախաղը, կամ այնպես անել, որ ամուսնանար տնօրենի հետ: Ահա թե ինչու նա խիստ բարեհաճ էր իմ նկատմամբ:
  Երկու շաբաթ անց պարապմունքները վերջացան, իսկ արձակուրդներից հետո միսս Դաֆնին այլևս չերևաց մեր դպրոցում: Կամ այն է` միստր Դերրինգրը ոտանավորներ չէր գրել նրան, իսկ եթե գրել էր, ապա վատերը, կամ այն է` չէր ասել, որ սիրում է նրան, իսկ եթե ասել էր, ապա միսս Դաֆնին անտարբեր էր գտնվել, կամ թերևս միստր Դերրինգրը առաջարկություն էր արել, իսկ նա մերժել էր, որովհետև ես ամեն ինչ գիտեի, և ապա տեղափոխվել էր մի ուրիշ դպրոց, որպեսզի բուժեր իր խորտակված սիրտը:
  Դրա նման մի բան:

Եվրոպացիք եկեր էին վայրենիներու աշխարհը, ագարակներ էին շիներ և իրենց քովը կծառայեցնեին սևամորթ տեղացիներ:
  Ագարակատեր մը զամբյուղ մը նարինջ կուզեր նվեր ղրկել իր մեկ բարեկամին, որ կապրեր հեռավոր կալված մը. նարինջները նամակի մը հետ կուտա սևամորթի, որ տանի;
  Ճամփան վայրենին չի դիմանար ու նարինջներուն քանի մը հատը կուտե: Կալվածատերը զամբյուղը կստանա թե չէ, նամակը կկարդա ու կհամրե նարինջները:
-Հինգ հատը պակաս է. ճամփան կերեր ես,- կըսե խիստ կերպով բերող սևամորթին:
-Ինչպե՞ս իմացար,- կհարցնե վայրենին ապշած:
- Ա՜յ, այս թուղթը կըսե:
- Այդ ճերմակ բա՞նը:
Վայրենին իսկույն կխլե նամակը, կմոտեցնե ականջին, քիչ մը կսպասե ու տարակուսանքով կնետե գետին:
-Հապա ինծի ոչինչ չըսեր:
Քանի մը ամիս անց տերը նորեն կհանձնե անոր քանի մը շիշ գինի ու նամակ մը, որ կրկին տանի իր բարեկամին: Ճամփան վայրենին կուզե անպատճառ գինիին համը տեսնել, բայց կվախնա ձեռքը բռնած «ճերմակեն», վա՜յ թե նորեն իմաց տա: Հանկարծ կցատկե. հնարքը գտեր էր;
Ամայի տեղ մը հասնելուն պես, կհանե նամակը, կդնե մեծ քարի մը տակ. վրան կլեցնե չորցած տերևներ, որ չըլլայ թե հանկարծ նամակը ծակե մը դուրս նայի, իսկ ինքը հոնկէ բավական կհեռանա, թուփի մը տակ վար կդնե իր բեռը, կբանա շիշերեն մեկը ու փառավոր անուշ կընե:
Քունն ալ կառնե, կցատկե ոտքի, կվերցնե զամբյուղը, կհանե նամակը քարին ու տերևներուն խորեն և կշարունակե ճամփան` շիտակ իր տիրոջ բարեկամին ստացվածքը:
«Դե, հիմա թող ըսե, տեսնեմ ինչ պիտի ըսե»,- կմտածե ինքնիրեն ու քթին տակեն կխնդա:
Տեղ հասնելուն պես` պարոնը կկարդա նամակը, կհամրե շիշերը ու բարկացած կպոռա սևամորթի երեսին.
-Ճերմակ գինիեն շիշ մը խմեր ես նորեն, գո՜ղ անպիտան:
Վայրենին կլսե թե չէ, կձգե ու կփախչի, ու այն օրեն սարսափահար կպատմե իր ցեղակիցներուն, թե ինչպես ճերմակամորթները կաշիի նման ճերմակ բան մը ունին, որ ամեն բան կտեսնե, ամեն բան կլսե, ամեն բան կիմանա ու կպատմե ճերմակամորթներուն, բայց սևամորթներուն ոչինչ չըսեր: