Պարապմունք 18.
Թեմա՝ Բազմանդամներ
Սահմանում: Միանդամների գումարն անվանում են բազմանդամ:
Այն միանդամները, որոնցից բաղկացած է բազմանդամը, կոչվում են բազմանդամի անդամներ:
Օրինակ՝ 4x2 – 5xy + 3x – 1 բազմանդամի անդամներն են 4x2; – 5xy; 3x և 1 միանդամները:
Եթե բազմանդամը բաղկացած է երկու անդամից, ապա այդ բազմանդամն անվանում են երկանդամ, եթե երեք անդամից՝ եռանդամ: Միանդամը համարում են մեկ անդամից բաղկացած բազմանդամ:
5a2b + 2 + 4ab2 – 3a2b – 7 բազմանդամի մեջ 5a2b և – 3a2b անդամները նման գումարելիներ են, քանի որ նրանք ունեն միևնույն տառային մասեր: Նման գումարելիներ են նաև 2-ը և -7-ը, որոնք չունեն տառային մասեր: Բազմանդամի մեջ նման միանդամները անվանում են բազմանդամի նման անդամներ, իսկ բազմանդամի մեջ նման անդամների միացումը՝ բազմանդամի նման անդամների միացում:
Օրինակ՝
5a2b + 2 + 4ab2 – 3a2b – 7 բազմանդամի մեջ կատարենք նման անդամների միացում:
5a2b + 2 + 4ab2 – 3a2b – 7= (5a2b – 3a2b) + 4ab2 + (2 – 7) =
= 2a2b + 4ab2 – 5:
2a2b + 4ab2 – 5 բազմանդամի յուրաքանչյուր անդամ կատարյալ տեսքի միանդամ է, և այդ բազմանդամի մեջ չկան նման անդամներ: Այդպիսի բազմանդամներն անվանում են կատարյալ տեսքի բազմանդամներ:
Ցանկացած բազմանդամ կարելի է բերել կատարյալ տեսքի: Դրա համար անհրաժեշտ է նրա յուրաքանչյուր անդամ դարձնել կատարյալ տեսքի և կատարել նման անդամների միացում:
8xy + 6x2y3 – 9 կատարյալ տեսքի բազմանդամի անդամներն են երկրորդ, հինգերորդ և զրոյական աստիճանի միանդամներ: Այդ աստիճաններից ամենամեծն անվանում են բազմանդամի աստիճան:
Օրինակ՝ 8xy + 6x2y3 – 9 բազմանդամը հինգերորդ աստիճանի բազմանդամ է:
Կատարյալ տեսքի բազմանդամի աստիճան են անվանում նրա բաղադրիչ միանդամներից ամենամեծի աստիճանը:
Առաջաջադրանքներ:
1.Ի՞նչ է բազմանդամը, բերեք մի քանի օրինակներ:
Միանդամների գումրը կոչվում է բազմանդամ օրինակ՝ 3ax2y3-4x2+10 5y3-3x2y
2. Ի՞նչ ենք հասկանաում կատարյալ տեսքի բազմանդամ ասելով:
Կատչյալ տեսքի բազմանդամի մեջ բոլոր միանդամները կատարյալ են, և չկան նման անդամներ։
3.Ի՞նչ ենք հասկանաում բազմանդամի աստիճան ասելով:
Բազմանդամի աստիճանը նրա մեջ մտնող բոլոր միանդամներից ամենամեծ աստճան ունեցող միանդամի աստիճանն է։
4.Գրեք բազմանդամի օրինակներ /հինգ հատ/, այնուհետև բերեք կատարյալ տեսքի:
3xy-2a2+5ab2+7a2=3xy+5ab2+5a2
6ay2+4xb2-3x+7a-5xbb=6ay2-xb2+7a-3x
8b2+5bb+3xy=3xy+13b2
2xy-3a2b+5ba2=2xy+2a2b
4c2d-2ba2+5c2d=-2ba2+9c2d
5. Գրեք բազմանդամի երկու օրինակ, այնուհետև նշեք բազմանդամի անդամները:
2xy2+5ab3 2xy2,5ab3
7ab2+2xy-12x, 7ab2,
6.Գրեք բազմանդամի օրինակներ, նշեք բազմանդամի աստիճանը:
4xy+2ab2-7, 3աստիճան
5ab-3xy3+2cd, 4աստիճան
7.Գրեք հինգ հատ այնպիսի բազմանդամների օրինակներ, որոնք ներառում են նման միանդամներ, այնուհետև կատարեք նման անդամների միացում:
4ad-3a2b+2ad-5a2b=6ad-8a2b
2xy2+3cd-5xy2-7cd+6pk=-3xy2-4cd+6pk2
5cd+8ad-3xy3+6ad+9xy3=14ad+6xy3+5cd
7ax+5bc2-9ax+8bc2=-2ax+13bc2
6xy2+3ab-2xy2+8ab=4xy2+11ab
8.Աշխատանք դասագրքից՝ համար 70, 71
70.ա)3abc-7abc=-4abc
բ)9a3b2-9a3b2=0a3b2=0
գ)5a-6a=-1a=-a
դ)7a-a=_6a
7a-a=+6a
71.ա)18a2b-4a2b+6a2b=20a2b
բ)6a8b2+7a8b2+(-2)a8b2=+11a8b2
գ)4b3c4 +8b3c4 -14b3c4 =-10b3c4+8b3c4=-2b3c4
դ)Oc2e5+4c2e5=-12c2e5
ե)2,1a2e-1,6a2e=2,a2e
զ)6,46a4k+23,14a4k-8,6a4k=8,6a4k-8-6a4k=0
ը)է) 5,18a2p3 + 3,22a2p3 – 2,4a2p3 = 6a2p3
ը) 7,14ax2+4,36ax2-12,8ax2 = -1,3ax2
(քանի որ mskh.am-ը դեռ անհասանելի է, կարող եք գրքի էլ.տարբերակը ներբեռնել այս էջից ):
Ալվինա Խարազյան 