1․ Որ արքայի օրոք Վանի թագավորությունը հասավ իր ամենամեծ տարածքին։ Նշե՛ք այդ սահմանները։ Վանի թագավորությունը իր պատմական ամենամեծ տարածքային ծավալին հասավ Սարդուրի Բ–ի գահակալության տարիներին։ Այդ ժամանակ պետության սահմանները ձգվում էին հյուսիսում մինչև Սև ծով, հյուսիս–արևելքում՝ մինչև Կուր գետ, արևելքում՝ մինչև Կասպից ծով, արևմուտքում՝ Փոքր Ասիայի կենտրոնական շրջաններ, հարավում՝ մինչև Պարսից ծոց, իսկ հարավ–արևմուտքում՝ Միջերկրական ծով։
2․ Ինչպիսի՞ իրադարձություններ տեղի ունեցան մ․թ․ա․ 743 և 735 թվականներին։ Ք.ա. 743 թ․ Ասորեստանի արքա Թիգլաթպալասար III–ը Սիրիայի տարածքում կարողացավ կանգնեցնել Սարդուրի Բ–ի առաջխաղացումը դեպի հարավ՝ կանխելով Ասորեստանի շրջափակումը։ Ութ տարի անց՝ Ք.ա. 735 թ․, նույն արքան արշավեց դեպի Տուշպա՝ Վանի թագավորության մայրաքաղաքը։ Թեպետ քաղաքը գրավվել չկարողացավ, սակայն այդ արշավանքով Ասորեստանը վերականգնեց իր ուժեղ դիրքերը և դարձավ Վանի թագավորության հետ Առաջավոր Ասիայի գլխավոր տերություններից մեկը։
3․ Նկարագրե՛ք Ռուսա Ա-ի արշավանքները։ Ռուսա Ա-ն իրականացրեց մի շարք արշավանքներ՝ հատկապես դեպի Սևանա լճի ավազան, որտեղ կառուցեց և վերանորոգեց ամրոցներ՝ դրանք անվանելով Խալդի և Թեյշեբա աստվածների անուններով։ Ք.ա. 719 թ․ նա հարավում բախվեց Ասորեստանի նոր արքա Սարգոն Բ–ի զորքերի հետ և կարողացավ պարտության մատնել նրանց։ Դրանից հետո Ռուսա Ա–ն ընդլայնեց իր տիրույթները դեպի արևելք՝ նվաճելով տարածքներ մինչև Կասպից ծով։
4․ Ինչու՞ Ռուսա Ա-ի բանակը Ք.ա. 716 թ․ պարտություն կրեց և ինչ հետևանքներ ունեցավ դա։ Ք.ա. 716 թ․ հանկարծակի հարձակմամբ Վանի թագավորության հյուսիսային սահմաններին ներխուժեցին կիմերական ցեղերը։ Այս իրավիճակում Ռուսա Ա-ն ստիպված էր կռվել միաժամանակ երկու ճակատում՝ կիմերների և ասորեստանցիների դեմ։ Արդյունքում՝ նա պարտություն կրեց։ Դրանից օգտվելով՝ Ասորեստանի արքա Սարգոն Բ–ն Ք.ա. 714 թ․ արշավեց դեպի Վանի թագավորություն։ Թեպետ մեծ հաղթանակ չտոնեց, բայց վերադարձին թալանեց Մուսասիր քաղաքը և խլեց Խալդիի գլխավոր տաճարի հարստությունը, ինչը ծանր հարված էր Վանի թագավորության հեղինակությանը։
5․ Ինչպե՞ս կարելի է գնահատել Ռուսա Բ-ի դիվանագիտական քաղաքականությունը։ Ռուսա Բ-ի վարած քաղաքականությունը կարելի է համարել խելամիտ և արդյունավետ։ Նա կարողացավ դաշնակցային հարաբերություններ հաստատել կիմերների հետ՝ նրանց թշնամական գործողությունները Վանի թագավորության դեմ կանխելու համար և նրանց ուղղել Ասորեստանի դեմ։ Բացի դիվանագիտությունից, Ռուսա Բ-ն նաև աչքի ընկավ իր շինարարական գործունեությամբ․ նրա օրոք հիմնադրվեց Թեյշեբաինի (ներկայիս Կարմիր բլուր) քաղաքը, որը նվիրված էր ռազմի աստված Թեյշեբային։
Վերլուծություն․ ինչու՞ Վանի թագավորությունը կործանվեց։ Վանի թագավորության անկման պատճառները բազմազան էին։ Սարդուրի Գ-ի մահից հետո թագավորությունը աստիճանաբար թուլացավ՝ կորցնելով իր հին հզորությունը։ Սարդուրի Դ-ի օրոք պետությունը արդեն զգալիորեն նահանջել էր ինչպես տարածքով, այնպես էլ ազդեցությամբ։ Թագավորական իշխանության թուլացումը և ներքին անկարգությունները նվազեցրին պետության կառավարման ուժը։ Բացի այդ, հյուսիսից սկյութական և կիմերական ցեղերի հարձակումները խորացրին ճգնաժամը՝ պատճառելով տնտեսական և ռազմական անկում։ Այս բոլոր գործոնների համադրությունը վերջնականապես բերեց Վանի թագավորության կործանմանը։
Assignments for 29.09.25 Navigate Grammar/slide 140 , ex-es 1,2,3 Watch the video,‘London’s Changing Skyline,’ and complete exercises 1, 3, and 4. Navigate/slide 25
Text with correct answers: One evening, 10-year-old Marc was doing his homework when he noticed the house across the street was burning. His father, Eddy, was helping with a practically difficult exercise at the time, and when Marc told / was telling him what he could see, they both ran across the street to help. The mother and father were in the house but their 10-year-old son was upstairs in his bedroom. The fire point was getting worse. Eddy got a ladder, and while he was holding it, Marc went up. “I was going up, I broke into the bedroom window, and I helped him,” Marc said later. Eddy is very proud of Marc. “He did it without fear,” his father was saying. “He’s a real hero!”
2. Complete the sentences (past simple or past continuous) 1. Some teenagers were sending messages on their mobiles. 2. A young girl was crying. 3. Some people put on their skis. 4. An older man was taking photos of the mountains. 5. Some families were eating their day. 6. A boy was talking to a girl about his skiing. 7. The skiers were feeling cold.
3. Write positive/negative sentences and questions 1. I / not put / my hand up / while / the teacher / talk I didn’t put my hand up while the teacher was talking. 2. Dad / walk / down the stairs / when / he / fall Dad was walking down the stairs when he fell. 3. while / you / climb / the Eiffel Tower / you / feel / ill ? While you were climbing the Eiffel Tower, did you feel ill? 4. Paul / drop / his ticket / as / he / get off / the train Paul dropped his ticket as he was getting off the train. 5. we / not wear / jackets / when / the rain / start We weren’t wearing jackets when the rain started.
Գրության և արտասանության միջև կարող են լինել որոշ տարբերություններ, օրինակ՝ գրվում է վարդ, արտասանվում է վարթ, դարբին-ը՝ արտասանվում է դարփին և այլն։ Ճիշտ գրելու և ճիշտ խոսելու համար կան կանոններ։ Ուղղագրությունը ճիշտ գրելու կանոնների համակարգն է, իսկ ուղղախոսությունը՝ ճիշտ խոսելու, գրվածը ճիշտ կարդալու կանոնների համակարգը։ Բառերի մի մասը գրության և արտասանության տարբերություն չունի՝ տուն, ծառ, կատու և այլն։ Ուղղագրական դժվարություն են առաջացնում այն բառերը, որոնց գրությունը տարբեր է արտասանությունից։ Երբեմն էլ հանդիպում են ուղղագրական սխալներ, որոնք ոչ ճիշտ արտասանության կամ այլ հնչյունների (նախորդող կամ հաջորդող) արտասանական ազդեցության հետևանք են։ Դրանք հիմնականում վերաբերում են մ-ն, ժ-շ, զ-ս բաղաձայններին։Ժամանակակից հայերենում ա, ի, ու ձայնավորների գրությունն ու արտասանությունը հիմնականում համապատասխանում են, ուստի ուղղագրական դժվարություններ չեն առաջանում, օրինակ՝ այգի, իմաստ, ուրախ և այլն։ Ուղղագրական դժվարություններն առնչվում են է, ը, օ ձայնավորների գրությանը։
Assignments for 30.09.25 Navigate Grammar. Review slide 26, e
Where is this man? He is in space, at the edge of the atmosphere.
What is he doing? He is preparing to jump.
What do you think he’s thinking about? Probably about the great risk of his life and the success of the jump.
When did this happen? In 2012.
Where did he land? – In the desert.
2. Put sentences (a–h) in order c – b – a – d – g – f – h – e (First he came out of the capsule, then he moved slowly, then everyone cheered, he knelt down, lay down, started spinning, descended with a parachute, and finally made a safe landing.)
3. Why do some people enjoy skydiving? Because it’s exciting, adventurous, gives adrenaline. I wouldn’t like to do it because it’s too dangerous.
4. Which verbs mean going up? Which mean going down? Going up: climb, rise, take off Going down: fall, dive, drop, land, jump
5. Match words 1–9 to pictures a–i 1. over – d 2. towards – b 3. along – g 4. out of – i 5. round and round – e 6. forwards -h 7. backwards -a 8. through -f 9. into -c
6. Complete sentences 1. If you drop your phone into liquid, put it in rice. 2. Oh no! I haven’t got my key. I know – I’ll climb through that open window. 3. Why do scuba divers fall backwards out of a boat? 4. Watch out! That tree is falling towards us! 5. Can you help me lift up the new TV out of its box? It’s really heavy.
Ավստրիացի գիտնական, հոգեբանության և հոգեսոմատիկայի ոլորտի մասնագետ Վոլֆգանգ Գրուբերը անցկացրեց մի ուսումնասիրություն, որի ընթացքում հինգ տարի շարունակ դիտարկել է երկու հազար կամավորների: Ամփոփելով արդյունքը, նա առանձնացրեց 5 զգացմունքներ, որոնք բացասաբար են անդրադառնում մարդու առողջության վրա:
ՆԱԽԱՆՁ
Պարզվել է, որ նախանձ մարդկանց դեպքում 2.5 անգամ բարձր է ինֆարկտի հավանականությունը, քան այն մարդկանց, ովքեր ուրախանում են ուրիշների հաջողություններով: Գիտնականը նախանձը որակեց որպես թույն մարդու սրտի համար:
ԽԱՆԴ
Ուսումնասիրությունը ցույց է տվել, որ խանդը հանգեցնում է օրգանիզմի հորմոնալ ստատուսի խաթարմանը, և առաջին հերթին, նվազեցնում է սեռական հորմոնների, հատկապես տեստոստերոնի արտադրությունը: Խանդի զգացումը բնորոշ է մանրախնդիր, բռնապետ մարդկանց:
ԻՆՔՆԱ ՄԵՂԱԴՐԱՆՔ
Մեղքի զգացումը մեծացնում է քաղցկեղածին գործընթացների զարգացման հավանականությունը: Մարդիկ, ովքեր միշտ զբաղված են ինքնամեղադրմամբ զգայուն են վիրուսածին հարուցիչների նկատմամբ: Ի վերջո գիտնականները փաստում են, որ առողջությունը 80 տոկոսով կախված է մարդու հոգեբանական վիճակից:
ԽՂՃԱՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆ ԻՐ ԱՆՁԻ ՆԿԱՏՄԱՄԲ
Խղճահարությունն իր անձի նկատմամբ հանգեցնում է լյարդի խնդիրների
առաջացմանը, ացետիլխոլինի արտադրության մեծացմանը`թուլության
հորմոն, նվազեցնում է արյան մեջ շաքարի պարունակությունը,առաջանում
են սննդի ընդունման հետ կապված խնդիրներ:
ԱԳԱՀՈՒԹՅՈՒՆ
Ագահ մարդկանց մոտ հաճախ առաջանում են մարսողության խնդիրներ: Կարող են առաջանալ նաև բուլեմիա կամ անորեքսիա:
Առաջադրանք
Առանձնացրե՛ք 5 հույզեր, որոնք դրական են ազդում մարդու առողջության վրա 1. Սեր Սերը համարվում է ամենաուժեղ և ամենաառողջ հույզերից մեկը։ Երբ մարդը սիրում է՝ լինի դա ընտանիքի, ընկերների կամ սիրելիի հանդեպ, օրգանիզմում արտադրվում են “երջանկության հորմոններ”՝ սերոտոնին և օքսիտոցին։ Դրանք նվազեցնում են սթրեսը, կարգավորում արյան ճնշումը և ուժեղացնում սրտի աշխատանքը։ Սերը նաև բարձրացնում է ինքնագնահատականը և կյանքին տալիս է իմաստ։
2. Երջանկություն Երջանկության զգացումը դրական է ազդում նյարդային համակարգի վրա։ Երբ մարդը երջանիկ է, նրա օրգանիզմում ակտիվանում են պաշտպանական մեխանիզմները, բարձրանում է իմունիտետը և նվազում հիվանդանալու ռիսկը։ Բժիշկներն ասում են՝ “ժպիտը լավագույն դեղն է”, քանի որ այն իսկապես բուժում է հոգին ու մարմինը։
3. Շնորհակալություն Շնորհակալությունը սովորեցնում է տեսնել կյանքի լավ կողմերը։ Այն նվազեցնում է նախանձը և տագնապը, բերում է ներքին խաղաղության։ Շնորհակալ մարդիկ սովորաբար ունեն դրական մտածողություն և ավելի երկար են ապրում։ Երբ մարդը գիտակցում է իր ունեցածը, նա դադարում է անընդհատ դժգոհել և սկսում է վայելել կյանքը։
4. Հույս Հույսը մարդուն ուժ է տալիս դժվար պահերին։ Երբ մենք հավատում ենք, որ ամեն ինչ կլավանա, օրգանիզմը “հոգեբանական պատրաստվածություն” է ձեռք բերում պայքարելու և վերականգնվելու համար։ Հույսը մեծացնում է դիմադրողականությունը և օգնում է հաղթահարել հիվանդությունները։
5. Խղճմտություն և բարյացակամություն Երբ մարդը բարի է և խղճով, նա ապրում է ներդաշնակ իր շրջապատի հետ։ Բարյացակամությունը նվազեցնում է սթրեսը, հանգստացնում է նյարդային համակարգը և բարձրացնում է սրտի առողջությունը։ Բարի գործեր անելիս մարդը զգում է ներքին խաղաղություն, որը ինքնին բուժիչ ուժ ունի։
Հիմնավորե՛ք Ձեր ընտրությունը
Հույզերը մեծ ազդեցություն ունեն մարդու հոգեկան և ֆիզիկական վիճակի վրա։ Եթե որոշ հույզեր վնասում են առողջությանը, ապա կան նաև այնպիսիք, որոնք, հակառակը, ուժեղացնում են մարդուն և օգնում ապրել ավելի երկար ու երջանիկ կյանքով։ Դրանցից կարևորներն են սերը, երջանկությունը, շնորհակալությունը, հույսը և բարյացակամությունը։
Սերը համարվում է ամենաուժեղ դրական հույզերից մեկը։ Այն ակտիվացնում է «երջանկության հորմոնների» արտադրությունը, նվազեցնում սթրեսը և բարելավում սրտի աշխատանքը։ Սիրող մարդը ավելի հանգիստ է, ներողամիտ և հավասարակշռված։
Երջանկությունը բարձրացնում է մարդու կենսական ուժերը և իմունիտետը։ Ժպիտն անգամ օգնում է հաղթահարել սթրեսը և բարելավում ինքնազգացողությունը։ Երջանիկ մարդը ավելի կայուն է և հոգեպես առողջ։
Շնորհակալությունը սովորեցնում է գնահատել ունեցածը։ Այն նվազեցնում է նախանձն ու անհանգստությունը՝ ապահովելով ներքին խաղաղություն։ Շնորհակալ մարդիկ ավելի հանգիստ են և երկար են ապրում։
Հույսը մարդուն ուժ է տալիս դժվարությունների ժամանակ։ Հույսով ապրող մարդը չի հուսահատվում, ունի հավատ և ներքին հավասարակշռություն։ Այն օգնում է հաղթահարել հիվանդություններն ու սթրեսը։
Բարյացակամությունը կամ բարությունը բերում է հոգեկան հանգստություն։ Երբ մարդը բարի է և օգնում է ուրիշներին, նրա մոտ նվազում է լարվածությունը և ուժեղանում է նյարդային համակարգը։
Ի՞նչ գեղեցկություն ենք նկատում ֆիլմում և ինչ զգացումներ է այն առաջացնում։ Ֆիլմում ներկայացված է Երկրի բնական հարստության անհավանական բազմազանությունը՝ անապատներ, օվկիանոսներ, խիտ անտառներ, գետեր ու լեռնաշղթաներ, որոնք ցուցադրվում են տպավորիչ օդային կադրերով։ Դիտման ընթացքում առաջանում է խոր հիացմունք բնության հանդեպ, սակայն միաժամանակ նաև անհանգստություն ու տխրություն՝ տեսնելով մարդկային գործունեության հետևանքով առաջացած վնասները։
Ինչպե՞ս է մարդը ազդում շրջակա միջավայրի վրա։ Մարդու ազդեցությունը բնության վրա դրսևորվում է անտառների զանգվածային ոչնչացմամբ, արդյունաբերական և կենցաղային աղտոտմամբ, քաղաքների ու գյուղատնտեսական տարածքների անկանոն աճով, ինչպես նաև բնական պաշարների չափից ավելի օգտագործմամբ։
Ինչպիսի՞ կապ կա մարդկային գործունեության և կենսաբազմազանության նվազման միջև։ Մարդկային գործողությունները՝ անտառահատումը, շրջակա միջավայրի աղտոտումը և ռեսուրսների գերշահագործումը, հանգեցնում են կենդանական ու բուսական տեսակների կենսամիջավայրերի կորստին։ Արդյունքում շատ տեսակներ կորցնում են գոյատևելու հնարավորությունը, ինչը բերում է կենսաբազմազանության նվազման։
Ֆիլմի ո՞ր հատվածն է առավել ուժեղ տպավորություն թողել և ինչու։ Ամենաուժեղ ազդեցությունը թողեցին այն դրվագները, որտեղ ցույց էր տրված բնության կենսականորեն կարևոր տարածքների՝ օրինակ Ամազոնի անտառների և բևեռային սառցադաշտերի փոփոխությունն ու ոչնչացումը։ Այդ կադրերը հստակ ցույց էին տալիս, թե որքան լուրջ կարող են լինել մարդու գործողությունների հետևանքները։
Ի՞նչ լուծումներ են ներկայացվում ֆիլմում և որքանո՞վ են դրանք իրագործելի։ Ֆիլմում առաջարկվում է անցում կատարել վերականգնվող էներգիայի աղբյուրների՝ արևային և քամու էներգիայի, խնայողաբար օգտագործել ռեսուրսները, զարգացնել կայուն գյուղատնտեսություն և պաշտպանել բնական տարածքները։ Այս քայլերը իրատեսական են, սակայն դրանց հաջող իրականացումը պահանջում է միջազգային համագործակցություն, քաղաքական վճռականություն և տնտեսական փոփոխություններ։
Ի՞նչ կարող է անել մեր քաղաքի յուրաքանչյուր բնակիչ մոլորակը պաշտպանելու համար։ Կարելի է սկսել փոքր, բայց կարևոր քայլերից՝ խնայել ջուրն ու էներգիան, տեսակավորել և վերամշակել աղբը, ինչպես նաև ավելի պատասխանատու վերաբերվել բնությանը։ Յուրաքանչյուր անհատի քայլը կարող է նպաստել մեծ փոփոխության։
Ինչպես ես հասկանում սարոյանական հետևյալ միտքը. «Ազատ դառնալը մեր ժամանակի պարտադրանքն է. ազատ ամենայն կեղծ ու անօգուտ բաներից, որքան էլ դրանք խոր արմատներ գցած լինեն մարդու էության մեջ»:
Հարցեր և առաջադրանքներ «Ազատ դառնալը մեր ժամանակի պարտադրանքն է. ազատ ամենայն կեղծ ու անօգուտ բաներից, որքան էլ դրանք խոր արմատներ գցած լինեն մարդու էության մեջ»
Սարոյանը նկատի ունի, որ մեր կյանքում շատ բաներ կարող են կեղծ թվալ, թեև մենք սովոր ենք դրանց։ Այդպիսի բաներից պետք է ձերբազատվել, քանի որ դրանք խանգարում են մարդուն զարգանալ ու տեսնել կյանքի իրական արժեքները։ Ազատությունը նշանակում է չկապվել այն ամենին, ինչը ոչ մի օգուտ չունի և միայն ծանրացնում է հոգին։
Ինչ ես կարծում՝ ազատությունը բերում է սանձարձակություն, թե կարգապահություն: Ինչու ես այդպես կարծում, պնդումդ հիմնավորիր:
Կարծում եմ՝ ազատությունը կարող է ունենալ երկու հետևանք։ Եթե մարդը գիտակցում է, որ ազատությունը նաև պատասխանատվություն է, ապա այն նրան դարձնում է ավելի կարգապահ և ինքնուրույն։ Իսկ եթե ազատությունը ընկալվում է որպես անսահման թույլատրելիություն, դա կարող է վերածվել սանձարձակության։ Այսինքն՝ ամեն ինչ կախված է մարդու մտածելակերպից և վերաբերմունքից։
Գրիր շարադրություն «Ազատության իմ ընկալումը» վերնագրով: Ազատության իմ ընկալումը
Իմ կարծիքով ազատությունը առաջին հերթին մարդու ներքին զգացողությունն է։ Երբ մարդը չի վախենում իր կարծիքը արտահայտելուց, երբ ունի ինքնուրույն որոշումներ կայացնելու հնարավորություն, նա արդեն ազատ է։ Ազատությունը նաև խաղաղություն է ներսում․ այն պահը, երբ քեզ չես զգում կապանքների մեջ։
Ազատ լինելը չի նշանակում անել այն, ինչ ուզում ես՝ անտեսելով ուրիշներին։ Ինձ համար ազատությունը նաև պատասխանատվություն է՝ հարգել մյուսների իրավունքները և չվնասել նրանց։ Այդպես է ձևավորվում իրական ազատությունը, որը ոչ թե քանդում է, այլ կառուցում։
Կարծում եմ՝ ամեն մարդ ինքն է որոշում՝ որքանով լինել ազատ։ Ազատությունը կախված է ոչ միայն արտաքին պայմաններից, այլև սեփական ուժից ու մտածողությունից։ Եթե ունես քաջություն չխաբվելու կեղծ արժեքներին և ապրելու քո սկզբունքներով, ուրեմն արդեն իսկ ազատ ես։
Համեմատաբար մյուս երեխաների Ի տարբերություն կենդանիների Համեմատաբար աղջկա հետ Համեմատած ինչ որ մեկի հետ Ի տարբերություն բոլորի
բ)
Ի տարբերություն մանկապարտեզի երեխաների, համեմատաբար մյուս դպրոցի երեխաների
Տարբերվելով բոլոր կենդանիներից, ի տարբերություն բոլոր ջրային կենդանիների
Տարբերվելով դասարանի շիկահեր աղջկանից, համեմատաբար դասարանի շիկահեր աղջկա
Ի տարբերություն ինչ-որ մեկի, համեմատած ինչ որ մեկի հետ
Տարբերվելով բոլոր հեքիաթներից, ի տարբերություն ոչ բոլոր սովորողների
գ)
Համեմատաբար մյուս դպրոցի երեխաների հետ նա շատ հանգիստ էր։ Ի տարբերություն բոլոր ջրային կենդանիների, նա կարող է երկար ժամանակ շնչել նաև օդում և շարժվել ցամաքի վրա։ Տարբերվելով դասարանի շիկահեր աղջկանից, նա կատարեց նույն առաջադրանքը ուրիշ ձևով։ Տարբերվելով բոլոր հեքիաթներից այս մեկը փոխանցեց ինձ վախ։
Վաղու՜ց, շատ վաղուց, փիղը կնճիթ չուներ, միայն մի քիթ ուներ։ Քիթը սև էր, ցցուն, կրկնակոշիկի մեծության։ Փիղն այդ քիթը տարուբերում էր այս ու այն կողմ և դրանով որևէ իր բարձրացնել չէր կարողանում։
Բայց մի Փիղ կար, մի Նոր Փիղ։ Նա անհագ հետաքրքրասիրությամբ լի մի Փղիկ էր։ Իսկ դա նշանակում է, որ չափազանց հարցասեր էր։ Փղիկն ապրում էր Աֆրիկայում և ամբողջ մայրցամաքն իր հետաքրքրությամբ էր լցրել։ Ինչ տեսնում, լսում, շոշափում կամ հոտոտում, ամեն ինչի մասին հարց էր տալիս։ Բարձրահասակ ջայլամ մորաքրոջը հարցնում էր, թե ինչու՞ նրա փետուրները հենց այդպես են աճում։ Եվ բարձրահասակ մորաքույրը՝ ջայլամը, նրան կոշտ-կոշտ մագիլներով հարվածում էր։ Կամ լողլող ընձուղտ հորեղբորը հարցնում էր, թե ինչի՞ց է նրա մաշկը բծավոր դարձել։ Եվ լողլող հորեղբայրը՝ ընձուղտը, նրան իր ծանր-ծանր սմբակներով քացի էր տալիս։ Բայց փղիկը դեռևս անհագ հետաքրքրությամբ լի էր։ Նրա բոլոր հորաքույր-մորաքույրներն ու քեռի-հորեղբայրներրը նրան դնգստում էին։ Բայց փղիկը դեռևս լի էր անհագ հետաքրքրությամբ։
Մի գեղեցիկ առավոտ, գիշերահավասարի նախօրեի կեսին, հետաքրքրասեր փղիկը մի բոլորովին նոր ու հետաքրքիր հարց տվեց։ Դա նախկինում երբեք չէր հարցրել։
-Կոկորդիլոսն ի՞նչ է ուտում ճաշին,- հարցրեց նա։
Բոլորը սարսափահար, տագնապահար ճչացին՝ սու՛ս, ու անմիջապես, ուղղակիորեն, առանց դադարի, երկար-երկար ծեծեցին նրան:
բ)
Վաղու՜ց, շատ վաղուց, փիղը կնճիթ չուներ, միայն մի քիթ ուներ։ Փիղն այդ քիթը տարուբերում էր այս ու այն կողմ և դրանով որևէ իր բարձրացնել չէր կարողանում։
Բայց մի Փիղ կար, մի Նոր Փիղ։ Փղիկն ապրում էր Աֆրիկայում և ամբողջ մայրցամաքն իր հետաքրքրությամբ էր լցրել։ Բարձրահասակ ջայլամ մորաքրոջը հարցնում էր, թե ինչու՞ նրա փետուրները հենց այդպես են աճում։ Եվ բարձրահասակ մորաքույրը՝ ջայլամը, նրան կոշտ-կոշտ մագիլներով հարվածում էր։ Կամ լողլող ընձուղտ հորեղբորը հարցնում էր, թե ինչի՞ց է նրա մաշկը բծավոր դարձել։ Եվ լողլող հորեղբայրը՝ ընձուղտը, նրան իր ծանր-ծանր սմբակներով քացի էր տալիս։
Մի գեղեցիկ առավոտ, գիշերահավասարի նախօրեի կեսին, հետաքրքրասեր փղիկը մի բոլորովին նոր ու հետաքրքիր հարց տվեց։
-Կոկորդիլոսն ի՞նչ է ուտում ճաշին,- հարցրեց նա։
Բոլորը սարսափահար, տագնապահար ճչացին՝ սու՛ս, ու անմիջապես, ուղղակիորեն, առանց դադարի, երկար-երկար ծեծեցին նրան:
Ստացված տեքստը ավելի արագընթաց է։
Երկրում շատ բարձր ու անմատչելի մի լեռ կար, որ լիքն էր բոլոր բարիքներով: Մարդիկ կամեցան դրա վրա բնակություն հաստատել: Սակայն նրա վրա բարձրանալը շատ դժվար էր, թեև վերելքի շատ ճանապարհներ կային: Նրանք, ովքեր բարձրանալու ժամանակ կանգ առան հանգստանալու, սայթաքեցին ու ցած գլորվեցին, մինչև ստորոտը։ Իսկ ովքեր դադար առնել չուզեցին, այլ գավա-զանի օգնությամբ շարունակեցին վերելքը, բարձրացան լեռան վրա ու հանգիստ կյանք վայելեցին։ Այդպես թուլակամ ու վախկոտ մարդիկ մնում էին կես ճանապարհին ու կորչում, իսկ հաստատակամները, համբերությունն իրենց նեցուկ ունենալով, վեր էին բարձրանում ու հասնում էին իրենց նպատակին:
Ի սկզբանե տեքստը պատմվածքի կամ առակի էր նման, բայց հետո նմանվեց մի պատմության, որը տեղի էր ունեցել անցյալում։
յալում։
Մայրս այս պտուղները չի սիրում: Նշանաբառը ոչ ոք չգիտի։ Պարտեզում գեղեցիկ վարդ չէր բացվել: Ես վաղուց չէի փնտրում այս իրը: Մի քանի երեխա չէին խաղում բակում: Ջրաղացը հին օրերի երգը չէր երգում: Կաթի ամբողջ սերը չէր պահել միջնեկ որդուն:
Գայլը տեսավ, որ անտառային աղավնին շյուղեր է հավաքում և նրան ասաց․ — Տեսնում եմ, որ ամբողջ օրը թռչկոտում ես ճյուղից ճյուղ, շյուղեր ես հավաքում, բայց մինչև այսօր ո՛չ կարգին տուն ունես ո՛չ էլ տաք օջախ։ Աղավին պատասխանեց․ — Այն օրից, ինչ հարևան ենք, ես էլ տեսնում եմ, որ դու ոչխարներ ես հափշտակում ու բերում ես որջդ, բայց ո՛չ կարգին հագուստ ունես ո՛չ էլ մոտ ընկերներ։ Առակը ցույց է տալիս, որ չար ու գիշատիչ մարդիկ էլ քիչ չեն աշխատում, բայց երջանկության չեն հասնում։
Փողոցի ծայրը բաժանվում է նեղ ճանապարհների, որոնք տանում են դեպի այգիները։ Զրույցը լռում էր, քանի որ նրանք լսում էին ջրերի ձայնը։ Գուցե այդպիսին է եղել աշխարհը այն ժամանակ, երբ քարածուխի հսկա շերտեր են գոյացել և շերտերի վրա պահել վաղուց անհետացած բույսերի ու սողունների հետքեր։ Վեր բարձրանալիս որսորդը զգաց, որ մեկը հետևում է իրեն։ Անունը Ծիրանի տափ է, բայց Ծիրանի ոչ մի ծառ չկա այնտեղ։ Ժամանակին հսկաներ են ապրել, և իհարկե, այդ ձորերը նրանց համար առուներ են եղել։ Շինականին քարափի գլխի հովը դուր եկավ, բայց կալին կալսածը հեշտ կլիներ քամուն տալ։
ա) Կարգադրությամբ — ըստ կարգադրության, համաձայն կարգադրության նախասիրություններով — ըստ նախասիրությունների, համաձայն նախասիրությունների որոշմամբ — ըստ որոշման, համաձայն որոշման պատասխաններով — ըստ պատասխանների, պատասխանների համաձայն դիմումով — ըստ դիմումի, համաձայն դիմումի պատմածով — ըստ պատմածի, համաձայն պատմածի խնդրանքով — ըստ խնդրանքի, համաձայն խնդրանքի
բ) Ըստ իմ լրացրած դիմումի՝ ես այլևս այստեղ չեմ աշխատում։ Համաձայն մեր միասնական որոշման՝ դու պիտի մասկացես այդ դասերին։ Ըստ կարգադրության՝ ոչ ոք չի կարող անցնել ճանապարհային անցումը, երբ կարմիր լույս է վառվում։
Մեր կենդանաբանական այգու գոյության հինգ տարիների ընթացքում համառորեն հավաքում էինք իրենց հայրենիքում բնաջնջվող կենդանիներին: Այդ կենդանիների թվում էին գորիլաներն ու հարավամերիկյան գետակինճները։ Հատկապես հպարտանում էինք մեր ամենահետաքրքիր նմուշներով՝գորիլաներով։
Միշտ հնարավոր չէր լինում գտնել կամ որսալ մեզ հարկավոր կենդանուն,ուստի մենք փոխանակումներ էինք անում։ Մի անգամ ջայլամի փոխարեն մեզ մի բինտուրոնգ և մի ակնոցավոր արջ տվեցին։ Կառչուն պոչ ունեցող,արջի նման բինտուրոնգը շատ յուրօրինակ կենդանի է ու ապրում է Արևելյան Ասիայում։ Պեդրո անունով ակնոցավոր արջը Հարավային Ամերիկայից էր։ Նոր եկած ժամանակ պստլիկ քոթոթ էր՝ որսկան շան չափ։ Աշխարհում ամենից շատ սիրում էր ետևի թաթերի վրա կանգնած,առջևի թաթերը ճաղերից դուրս հանած՝ շոկոլադ ստանալ։ Որպեսզի Պեդրոն խաղա,վանդակի առաստաղից անտակ տակառ էինք կախել։ Դա նրան որպես ճոճանակ էր ծառայում և անասելի հաճույք էր պատճառում։ Վազքով գալիս մտնում էր տակառի մեջ ու ստիպում արագ ճոճվել։ Տխուր Պեդրոն մտնում էր իր տակառը, պառկում այնտեղ ու թաթը ծծում։
Ալվինա Խարազյան 