Ալվինա Խարազյան

Տրված են 12 և 18 թվերը:

1. Գտնել այդ թվերի ամենափոքր ընդհանուր բազմապատիկը
1) 6
2) 60
3) 36
4) 180

2. Գտնել այդ թվերի միջին թվաբանականը։
1) 14
2) 15
3) 16
4) 30

3. Գտնել առաջին թվի հակադիրի և երկրորդ թվի գումարը:
1) 18 1/12
2) -30
3) -6
4) 6

4. Այդ թվերի արտադրյալը ո՞ր թվի խորանարդն է:
1) 6
2) 4
3) 5
4) 2

Տրված են 6; 17; 18; 24; 29 թվերը:

1. Այդ թվերից քանի՞սն է պարզ թիվ:
1) 1
2) 5
3) 3
4) 2

2. Այդ թվերից քանի՞սն է 6-ի բազմապատիկ:
1) 2
2) 1
3) 3
4)0

3. Առաջին թիվը չորրորդ թվի ո՞ր տոկոսն է:
1) 0,25
2) 20
3) 400
4) 25

4. Տրված երկնիշ թվերից ո՞րն ունի ավելի շատ բաժանարար:
1) 18
2) 29
3) 24
4) 17

1․ Ե՞րբ և Հայկական լեռնաշխարհի ո՞ր հատվածում է վերականգնվել Սկայորդու իշխանությունը։ Սեպագիր աղբյուրներում ի՞նչ անունով է հիշատակվում այդ իշխանությունը։
Մովսես Խորենացու վկայությամբ՝ Ք.ա. VII դարի առաջին կեսին Հայկական լեռնաշխարհի հարավ–արևմտյան կողմում վերականգնվել է Հայկազունների հին իշխանությունը՝ Սկայորդու առաջնորդությամբ։ Սեպագիր աղբյուրներում այդ իշխանությունը հիշատակվում է որպես Արմե–Շուբրիա, որը համարվում է Սկայորդու պետության անվանումը։

2․ Ներկայացրե՛ք Պարույր Սկայորդու քաղաքական գործունեությունը։
Պարույր Սկայորդին, Սկայորդու որդին, կարողացավ միավորել Վանա լճից մինչև Եփրատ գետը ձգվող բոլոր հայաբնակ տարածքները։ Նա դաշինք կնքեց Մարաստանի և Բաբելոնի հետ՝ Ասորեստանի դեմ պայքարելու նպատակով։ Ք.ա. 612 թ․ դաշնակից ուժերը գրավեցին Ասորեստանի մայրաքաղաք Նինվեն, իսկ դրանից հետո Պարույրն արժանացավ թագադրության՝ դառնալով Հայաստանի արքա։ Երբ դաշնակիցները Ք.ա. 609 թ․ շարժվեցին դեպի Կարքեմիշ՝ Ասորեստանի վերջին հենակետը, Վանը և շրջակայքը արդեն գտնվում էին Պարույրի իշխանության ներքո։

3․ Ամփոփ նկարագրե՛ք Երվանդ Սակավակյացի գործունեությունը։
Պարույր Սկայորդու մահից հետո գահ բարձրացավ Երվանդ Ա Սակավակյացը, որի անունով էլ ձևավորվեց Երվանդունիների արքայատոհմը։ Նրա օրոք հայոց թագավորությունն ուներ շուրջ 40 հազար հետևակ և 8 հազար հեծյալ զորք։ Մարաստանի դեմ պատերազմում Երվանդը պարտություն կրեց և ստիպված եղավ ճանաչել մարական գերիշխանությունը։ Ավելի ուշ նա փորձեց ապստամբել Աժդահակի դեմ, սակայն ապստամբությունը ձախողվեց, և Երվանդունիների թագավորական տունը գերեվարվեց։

4․ Արդյո՞ք արդարացված էր Մարաստանի դեմ ապստամբությունը և դաշինքը Աքեմենյան Պարսկաստանի հետ։
Տիգրանի ապստամբությունը Մարաստանի դեմ, ըստ ամենայնի, արդարացված էր, քանի որ նա ցանկանում էր վրեժ լուծել Աժդահակի դավաճանական վարքի և իր քրոջ՝ Տիգրանուհու, խաբեությամբ ամուսնացնելու պատճառով։ Կյուրոս Մեծի հետ դաշինքը կարելի է համարել խելացի քաղաքական քայլ, քանի որ այն օգնեց ազատվել մարական ազդեցությունից։ Տիգրան Երվանդյանը ոչ միայն պահպանեց իր գահը, այլև դարձավ Կյուրոսի պետության արևմտյան մասի կառավարիչը։

5․ Ի՞նչ տեղեկություններ կան Բեհիսթունյան արձանագրության մասին։ Ի՞նչ լեզուներով և ի՞նչ անվանումներով էր հիշատակվում Հայաստանը։
Բեհիսթունյան արձանագրությունը թողել է Դարեհ Ա–ը՝ նկարագրելով, թե ինչպես է նա ճնշել իր իշխանության դեմ բարձրացած ապստամբությունները։ Արձանագրությունները արված են երեք լեզվով՝ պարսկերեն, էլամերեն և բաբելերեն։ Այստեղ Հայաստանը հիշատակվում է տարբեր ձևերով՝ պարսկերենում՝ Արմինա, էլամերենում՝ Հարմինույա, իսկ բաբելերենում՝ Ուրարտու։

6․ Նկարագրե՛ք Աքեմենյան Պարսկաստանի XIII սատրապությունը։
Ք.ա. 520 թ․ Դարեհ Ա–ը իր մեծ տերությունը բաժանեց 20 վարչատարածքային շրջանների՝ սատրապությունների։ Հայաստանը ընդգրկված էր XIII սատրապության կազմում։ Սատրապները՝ այսինքն՝ Հայաստանի կառավարիչները, սովորաբար լինում էին տեղական արքայական տոհմերի ներկայացուցիչներ, որոնք ունեին մեծ ազդեցություն և երբեմն նույնիսկ ազգակցական կապեր պարսից արքաների հետ։ Հայաստանը որպես Աքեմենյան տերության մաս պահպանվեց մինչև Ք.ա. 331 թ․, երբ Ալեքսանդր Մակեդոնացու արշավանքներով տերությունը կործանվեց։

7․ Ինչ տեղեկություններ է հաղորդում Քսենոֆոնը Հայաստանի մասին։
Հին հույն պատմիչ Քսենոֆոնը նկարագրում է Հայաստանը որպես բարեկեցիկ և հյուրընկալ երկիր։ Նրա վկայությամբ՝ հայերը խաղաղասեր և բարի մարդիկ էին, որոնք մեծ սիրով հյուրասիրում էին եկվորներին տարբեր ուտեստներով ու խմիչքներով։ Նա նաև նշում է, որ հենց Հայաստանում է առաջին անգամ համտեսել գարեջուր՝ որպես նոր և հետաքրքիր ըմպելիք։

61.
ա) 5^3=125
բ) 2
գ) 1/3
դ) 1/25
ե) 49
զ) 8

62.
ա) x^√3+1× x^-3 = x
բ) x²
գ) 1
դ) √x
ե) x²
զ)(∛x)^2π×⁶√x¹²/x^4π, x^2π/3× x²/x^2π/3 = x²

63.
ա) 3^√5 > 9
բ) (2/3)^√7 > 8/27
գ) 7^-π < 1
դ) (0.5)^-√2 > 1
ե) (0.2)^-√3 > 5
զ) (4/3)^-π < 9/16

1.
11-5=6
6×6=36
36+5=41 — 3)

2.
43-13=30 — 4)

3.
1)

4.
2)

Արշակ-x
Բաբկեն-y
Գեղամ-z

{x+y=119
{x+z=122
{y+z=127

{x=119-y
{119-y+z=122
{y+z=127

{x=119-y
{z=y+3
{y+z=127

{x=119-y
{z=y+3
{y+y+3=127

{x=57
{z=65
{y=62

57+65+62=184 — 3)

2.
57 — 1)

3.
3) 5

4.
3)

Թարգմանչաց տոնը ազգային-եկեղեցական տոներից է:

1979 թվականից սկսած, երեք տարին մեկ անգամ, հոկտեմբերի երկրորդ շաբաթ օրը նշվում է թարգմանական արվեստի տոնը, որի ընթացքում հիշատակվում է հայ թարգմանական արվեստը սկսած Մեսրոպ Մաշտոցից ու նրա աշակերտներից մինչև մեր օրերը։

Թարգմանիչ վարդապետների հիշատակը  Հայ եկեղեցին տոնում է տարին երկու անգամ: Առաջինը կոչվում է «Տոն սրբոց թարգմանչացն մերոց Սահակայ և Մեսրովբայ»: Երկրորդը կոչվում է «Տոն մեր սուրբ թարգմանիչ վարդապետների՝ Սահակի և Մեսրոպ Մաշտոցի, և նրանց սուրբ աշակերտների՝ Եղիշե Պատմիչի, Մովսես Քերթողի, Դավիթ Անհաղթ փիլիսոփայի, Գրիգոր Նարեկացու և Ներսես Կլայեցու»: Թարգմանիչ Վարդապետներ ընդհանուր անվան տակ հայտնի են Ս. Մեսրոպ Մաշտոցին և Ս. Սահակ Պարթևին աշակերտած շուրջ հարյուր սաներ:

Պատմահայր Խորենացին վկայում է, որ «Մեսրոպն ապավինեց Աստծուն պահքով ու աղոթքներով: Եվ Աստված, որ կատարում է իրենից երկյուղ կրողների կամքը, լսում է Մեսրոպի աղոթքները և ցույց տալիս նրան գրերը սքանչելի տեսիլքով, և ոչ թե երազի մեջ քնած ժամանակ, այլ արթուն աչքով իմանալի և աչքի տեսանելիքով զգալի: Մեսրոպը տեսնում է, որ աջ ձեռքի դաստակով գրում է վեմի վրա, որը դրված էր նրա առջևում: Եվ գրի փորվածքն այնպիսին էր, ինչպիսին ձեռքն էր ձև տալիս վեմի վրա. և գրերի տարբերություններն ու անունները ձևավորվում էին Մեսրոպի մտքում»:

Ս. Մեսրոպն առաջին անգամ թարգմանում է Ս. Գրքի հետևյալ տողը. «Ճանաչել զիմաստութիւն և զխրատ, իմանալ զբանս հանճարոյ», որը վերցրել էր Սողոմոնի «Առակաց» գրքից: Ահա սա էր, որ եղավ առաջին հայատառ նախադասությունը՝ գրված հայ ուսուցչի ձեռքով:

Ս. Սահակի և Ս. Մեսրոպի ջանքերով Հայաստանում սկսվում են բացվել դպրոցներ, ուր ուսուցանվում են հայ գրերը: Նրանք իրենց աշակերտների հետ ձեռնամուխ են լինում Ս. Գրքի թարգմանությանը`դառնալով հայ թարգմանչական գրականության հիմնադիրները: Սահակ Պարթևի և Մեսրոպ Մաշտոցի բազմաթիվ աշակերտներ հմտացան թարգմանական գործի մեջ: Նրանք ասորերենից և հունարենից թարգմանեցին Աստվածաշունչը, իսկ Սահակ Պարթևն ու Մեսրոպ Մաշտոցը այն խմբագրեցին: Աստվածաշնչի թարգմանությունը այնքան կատարյալ էր, որ մինչ այսօր համարվում է«Թարգմանությունների թագուհի»: Թարգմանվեցին նաև անտիկ շրջանի և ժամանակի լավագույն հեղինակների ստեղծագործությունները:

Հնագույն և միջնադարյան հայերեն թարգմանությունների նշանակությունը չի սահմանափակվում միայն հայագիտական նկատառումներով. նրանք մեծ արժեք են ներկայացնում նաև համաշխարհային մշակույթի ուսումնասիրման տեսանկյունից, որովհետև հունական և ասորական գրականության շատ հուշարձաններ, որոնց սկզբնագրերը կորած են, պահպանվել և ժամանակակից քաղաքակրթության սեփականությունն են դարձել բացառապես այդ թարգմանությունների շնորհիվ։ Քանի որ հույն ու ասորի պատմիչների, փիլիսոփաների ու բնագետների բազմաթիվ աշխատությունների բնագրեր չեն պահպանվել իրենց լեզուներով, այդ իսկ պատճառով հունարենից ու ասորերենից կատարված հայերեն թարգմանությունները այսօր բնագրի արժեք ունեն:

Հայ բժշկապետերը իրենց բժշկարաններում հիշում են հույն, արաբ և այլ ազգի բժշկապետերի անուններ, ում գործերը իսպառ կորել են պատմության թոհուբոհի մեջ: Եվ միայն հայկական գրաբարյան աղբյուրների միջոցով հնարավոր է վերականգնել բնագրերը:

Թարգմանչական գործը շարունակվել է նաև միջնադարում, թարգմանություններ են կատարվել վրացերենից, պարսկերենից, հին ֆրանսերենից, թուրքերենից, ռուսերենից, անգլերենից, իտալերենից, լեհերենից և իսպաներենից։
Թարգմանության միջոցով հայ հասարակության սեփականությունն են դարձել անտիկ փիլիսոփայության ու բնագիտության, քրիստոնեական աստվածաբանության, միջնադարյան գեղարվեստական գրականության և արևելյան բժշկագիտության բոլոր կարևոր նվաճումները, որոնք հիմք են հանդիսացել սեփական արժեքների ստեղծման համար։
19-20-րդ դարերի համաշխարհային գրականության մեծերի գործերը թարգմանել են հայ գրողներ Հովհաննես Թումանյանը, Վահան Տերյանը , Հովհաննես Մասեհյանը, Խաչիկ Դաշտենցը, Ա. Չոպանյանը։ Մ. Մամուրյանը, Հ. Հովհաննիսյանը, Ե. Չարենցը և ուրիշներ։

Թարգմանիչներն ունեն նաև իրենց նվիրված միջազգային տոն, որը նշվում է սեպտեմբերի 30-ին։ Այն հիմնականում առնչվում է Սուրբ Ջերոմի՝ 4-5դդ. հռոմեացի քրիստոնյա գիտնականի հետ, որին Հռոմի կաթոլիկ եկեղեցին սրբացրել է՝ Աստվածաշունչը եբրայերենից լատիներեն թարգմանելու համար։ Այդ թարգմանությունը համարվում է բնօրինակին ամենամոտը, քանի որ Սուրբ Ջերոմը, իր աշխատանքը կատարելիս, որը տևել է երկու տարի, օգտագործել է ամենաբազմազան աղբյուրներ՝ բովանդակության ճշգրտությունն ապահովելու նպատակով։ Այդ օրը բազմաթիվ թարգմանչական միությունների անդամներ իրենց երկրներում միջոցառումներ են կազմակերպում՝ նվիրված թարգմանչական գործին և միմյանց շնորհավորում այդ տոնի կապակցությամբ:

Աղբյուրը՝   www.translation-centre.am

Կորյուն  «Վարք Մաշտոցի»

Ղազար Փարպեցի  «Պատմություն Հայոց»

Մովսես Խորենացի «Պատմություն Հայոց»

Բաբկեն Հարությունյան «Ս. Սահակ Ա Պարթև»

Մեհրուժան Բաբաջանյան «Վարք սրբոց կամ հայազգի տոնելի սրբերի համառոտ վարքը ըստ Հայաստանյայց Սբ. եկեղեցու ժամակարգության»

Կարող եք ծանոթանալ նաև՝   Տոն Սբ. թարգմանիչներ Իսահակի և Մեսրոպիhttps://www.youtube.com/embed/x4PoXuf10CY?version=3&rel=1&showsearch=0&showinfo=1&iv_load_policy=1&fs=1&hl=ru&autohide=2&wmode=transparent

Նյութը պատրաստեց Նունե Մովսիսյանը

Իմ վերապատմումը

Թարգմանչաց տոնը հայ եկեղեցու և ժողովրդի կարևորագույն տոներից է։ Այն նվիրված է Սուրբ Մեսրոպ Մաշտոցին և Սահակ Պարթևին, որոնք ստեղծեցին հայ գրերը և իրենց աշակերտների հետ թարգմանեցին Սուրբ Գիրքը։ Այդ թարգմանությունը այնքան կատարյալ էր, որ կոչվեց «Թարգմանությունների թագուհի»։

Նրանց աշակերտները՝ Եղիշեն, Մովսես Խորենացին, Դավիթ Անհաղթը, Գրիգոր Նարեկացին և ուրիշներ, դարձան թարգմանչական դպրոցի շարունակողները։ Շատ հին հույն և ասորի գրողների գործեր մեզ են հասել միայն հայերեն թարգմանությունների շնորհիվ։

Հետագայում հայերեն թարգմանվեցին նաև միջնադարյան և նոր ժամանակների կարևոր աշխատություններ ու գրականություն։ Հայ մեծ գրողները՝ Թումանյանը, Տերյանը, Չարենցը և ուրիշներ, նույնպես զբաղվել են թարգմանությամբ։

Թարգմանիչների հիշատակը մեր եկեղեցին նշում է տարվա մեջ երկու անգամ, իսկ սեպտեմբերի 30-ին նշվում է նաև թարգմանիչների միջազգային տոնը։

Այսպիսով, Թարգմանչաց տոնը խորհրդանշում է հայ գրերի ստեղծումը, դպրության և մշակույթի հիմքերը։